LEHEN LIBURIA

Mosde Arnalde Oihenartek dereikti(56) ere titzi libtirtifii bat, Atsotitzak
edo rejrafiak, izen diana, Parisen moldizkidatia, 1657 urthian.
Jarraikiz dereikti beraren Gaztaroa neurthitzetan ta azkenekoz Zaharzaroa
ere neurthitzetan eman, Pauen moldizkidatia 1664 urthian, beherago
zerbait obra harez dtigti erranen. Agergei da ere (timen) berze bat
trite dtikiana Aberatstarziin giizien giltz bakhoitza, nere izenian sorthtiren
dena, ta aberastti nahi direnen komendian datekiana.
Libtirtijarraiki(a)z, heben dagoenaz, begotze laidoriak, berzer, txipi
bada ere, ikhertti dtitian gauzetarik franko(57) da ageri, bere irakoietan(58)
htiskarak berzeren arropetarik eztiala beharrik. Soberana ere
ltikiala, beratan, bere zazpi hitzkondetzaz; Homera bezala, beretzaz, ari
baladi, obrattiren dian lanetan ta bide xtixena khoi(58) denari berze
batek bezain honki erakatsiren dereioala bide llabtirena ta ederrena.
Berze libtirti zonbaitez, erdi latiz edo frantsesez josirik direnetarik,
heben mintzo ezpakirade(59) hobe(ki) egin ahal Il1ttikienek dereikie
balima barkhatuko(60); eztereiet aharrarik(6l) borondadian eginen,
dtidalakoz uste ezin giradila(62) hobe hen gogamenaz. Bena egar(63)
eztirot(64) hen htiskara txarra; ta dakigtinian urthe baten barnian
Jesuita batzu, Kastillanek, ikhasi diela Loyolan Htiskara konfesatzeko(65)
doia, hirurgerrenian aldiz peredikatzeko behar zeretena(66),
ahalkegarri da Htiskaldtin ezkiribazalek eztakien htiskara...xahiren
eztien axolik.
Jesuita hek ere zien(67) aithortzen htiskarak ekidar(68) gtiziak
ztitiala ta gramatikaren itzala dianak egia hori tikha elirioiala, haren
bokatztiaz zerbait erran behar badtigti, dtigtin galtha non den proba
agerragorik htiskaldun menditar baten behatzian(69) beno; ezi Biarneseki
akointarik ezpadti tikhen hartan dirade htiskararen egokiak, alozia,
ta gaillardi(70) egiazkoak, dakitzanetan edirenen diradiala nork tikha.
Nere althetik ageri dena, eztirot tikha eta aithortzen dtit, ezttidala
htiskaran azardun(ak) aski ta haren edertaztinak aski erran, ahal nadin
haren barnerat behar bezala ari; alabadere gogoan dtit: haren arakoietarrik
zerbait argitti dtidala, berze batek porrogattiren(71) diana. Ezi ene
arauiala ezta mintzorik llabtirago ez eta azkarkiago htiskarak benD
gaizak(72) azaldtiren dtitianik(73). Hantik arren gogomena, htiskara
Jinko-jaunaren obra dela, eta ez gizonena? Ezi galdUrik balego osoki,
halako batjendiak egin derokiela? Nikja diot ezetz, ez eta ere ltir gtizian
diradian jakintztienak, ehtin urthez lanari lothtirik ere halako obra
eliroiekiela(74) egin.
Mtindiaren laur bazterretan probak daude xtitik, ama mintzoak
Jinkoaren obra diradiala. Dierriak ere berhezi ziradenian eraman
28