LEHEN LIBURIA

ztitiela nork beriak. Mintzo hetarik dirade hanitz sorthti, hetarik ere
saldo(75) bat arragortti(76) ta jendiaren beharrak jesanez ta josktiraz
haboroenak(77) mtindian labekatti, hetarik Griegoa, Latia ta berzetarik
saldoa, bena mintzo hek zer lan jendiari eztie(78) eman, lehen eziez
beitirade zerbaitetara gerthti(79) Latiaren hirur alhaba: Italiena, Frantsesa,
Espaifiiola laur ehtin urthe azkenetan ari dirade bethatxtiz ta
arrapaintzez(79 bis) osoki khanbiattirik, ta beren amari htiillentziarekila(80)
baizik mintzo izenik eztie irapaizi(81) orozbat Latia amamintzo
eztena, Griegoa ere ber denboran ber medioz obratti ziradianak.
Bi mintzo eder hetarik lehena aspaldian hilik"ta libtirtiietan ehortzirik
dago; berzia aldiz gizontze obraren doiala, dago bere herrian eskelettirik
ta noizpait izan zenetik hain eskelettirik, non,. (banaite)(82) libtirtietan
ikhasi dtitinek oraiko griegokila nekez beilirade aditzen; ama
mintzoak aldiz meskabti hetara eztirade erori, hek dirade tidiirigoarik
beren artian batere ezttitienek.
Diigiin orai hiiskarari sokhaldi bat: nonbait erran diigii, Espaifiia
giizian, lehen mintzoa izanik, ta dierri arrotzek mendietara baztererazirik,
hirur mila urthe hetan dagoela hetan kokattirik. 0 ama mintzoa
ezpaliz, xoko batetan liike bere ama, eztelarik ageri ihon ere haren
iidiirigoaren(83) seifiale dremendena(84); orai txipi badago ere, Erruma
handi izanik txipitiirik dagoen bezala, orozbat Espaifiiatik ohiltiirik(85)
dagoela ta mendietan baztertiirik(86). Mendi hetarik (iimen), Alabatarrek
Zuberoala, Nafartarrek Basa Nafarrara, Gipuzkoanek Lapurdira,
dagoela ekharririk. Dian bere herritar banaitetan(87), banaitejarri dien,
batzii berze(ak) beno hobeki mintzo diradiala gogoan, nekez ere beren
artian dialarik aditzia, ohore, ogen(88) beno gehiago(89) hiiskarari
dereie(90), zeren eta herri batian galdii diitian hitzak, berzian beittitti
edirenen, hala hiiskara bere osoan dagoelarik haren ohoriari enjogi
diradianek, dian hazteriaz(91) sendoturik, ta sekulan bezain eder agereraziten
beitti.
Libiiriiaren jarraikian Mosde Oihenarten atsotitzak ta refrauak irakurtzaler
agrada ziratekiela ustian, ditut jarri; ta gerthaldiak(92) diradialakoz
gizonaren mirailla, hantik diikien probetxia eztate gaiza apiirra,
hitzkonde hiiskaran izkont diraitekiala(93) ta bakhoitzari tieso nahi
lazaitekina(94), bethatxiak kanpo, llabiir liikiala kondera(95) die erakusten.
Nadin aldi batetik edo berzetik seme, hiiskaldiin niz. Arren mintza,
hen giizietan diit ziizen, amaren hontan diidan bezala; zeren amen
horrez enaite balia, ama hari dereiodan amorioa agertu badiit, nik beno
hobeki proba ahallirokienak ixil egonez ogen dii. Filosofo huskalduna-
29