LEHEN LIBURIA

·.. ohoriak eskilima hek atztirka e'litiro.
...erori inkarietaz lotsarik eztialarik.
"Errelatibuetan aditz laguntzai/ea lehenik:
..delakoz zeriakinen...
Direlakoz semiak...denian egiten...Delarik ikhusten..
Egiategi-k ez ditu joskera ez-ohitu hauk asmatu. Gure euskalkiko
"khantore"zaharretan entzun ditezke: "Di/arik zerjan zer edan... Zurekin
ezkontzeko dudarik ez nuke". Euskal olerkigintzan egitura horiek
irakurtzen dira, Oihenartek asko erabi/tzen ditu, herrian ere entzuten
dira. Halere hitz lauz olerkien legeak erabi/tzea, gure idazlearen araua
da. "Galdera esaldian"bakarrik ezta alderantzizko egitura hodikusten,
euskaldun guzien gisa, erraiten baitu": Nork erran di1? Nork ikhusi dti?
Gure zuberotar maisuaren legeak (berak dio Zuberoan errejent)
lehen hamabost kapituluetan betetzen dira; halaber lehen kapitulutik
azkeneraino beti berze erabiliko du, baina hainbeste, bezainbeste; eta,
beti ta izkiriatzen du (erdal otsezko iturria ukatzeko?), baina ez etare,
baizik eta ez ditu aldatzen; lehen kapituluetan ere Bizkai kutsuko hitza
darabi/, bage, hala nahiz, zeren liburuaren luzatzearekin gabe bihurtzen
baita. Hortik dator, beraz, liburuaren barrokismua eta batzuentzat
erdal usaifia lizateke, olerkietan adibideak ikus ez bagenetza., eta egitura
horiek ez baitira frantsesarenak.
lrakurleari Zuberoeraren bereizkuntza batzuk aipatu nahigeniozke:
1. Ahalezko jokabidea izan-ekin lizateke, lite: liteke berdinxka
da, baifia ukan-ekin zuberoeraz liro: lezake; litiro:
litzake eta abar.
2. Den erabi/tzen da dadin ordez inperatibua denean eta
Dugtin, dezagun -en lekuan ber kasuan, beraz aditza
halaxe esaldiaren lehenburuan ikhusten lehen eta orain ez
da hutsa, baina XVI. mendeko aditzaren qndarra.
3. Geroaldiaren jokabidea, izan eta ukan aditz soi/ak
"geroaldian "nizateke, hizateke, dateke, gi(r)ateke, zirateke
dirateke, berdin dtiket, dtikezti, dtike, dtikegti, dtikezie,
dtikie. Beste aditzekin geroaldia, -ren, -en -ko egiten dugu
gehienetan (Santagrazi "geroaldi gogorrean"-renko atzizkia).
Jusef Egiategik zuberoeraren lege horiek beti jarraitzen ditu.
Pettarreko (zuberoaren beterriko) euskararen kutsua dauka: htiillen,
belar, igorraiten serisatze, batzti hitzek salatzen duten bezala.
1.3. Jusef Egiategi-ren idazkera
10