ASA JOURNAL 14/2023

140
materials
ศัตรูทำาลายไม้ประเภทสิ่งไม่มีชีวิตบางชนิดส่งผลต่อการเสื่อมสภาพของ
วัสดุไม้โดยตรง เช่น ความร้อนจากแสงธรรมชาติทำาให้เกิดการแตกร้าว
ที่ผิว 21 รังสีอัลตราไวโอเลตจากแสงธรรมชาติทำาให้เกิดการเสียสี เป็นต้น
ขณะที่บางชนิดส่งผลต่อการเสื่อมสภาพของวัสดุไม้ทางอ้อมโดยเป็น
เงื่อนไขให้เกิดศัตรูทำาลายไม้ประเภทสิ่งมีชีวิตซึ่งสามารถใช้การออกแบบ
และวิธีการก่อสร้างที่เหมาะสมในการป้องกันความเสี่ยงจากปัจจัยการ
เสื่อมสภาพ 22 นั้นได้ เช่น การออกแบบการระบายอากาศที่ดีลดการ
กักเก็บความชื้นซึ่งเป็นสาเหตุร่วมที่ทำาให้เกิดสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสม
ในการเจริญเติบโตของเห็ดราทำาลายไม้ เป็นต้น
ตามที่ได้กล่าวมาเกี่ยวกับการเสื่อมสภาพและศัตรูทำ าลายไม้โดยสังเขปนั้น
จะเห็นได้ว่าปัจจัยเสี่ยงต่างๆ สามารถวิเคราะห์เหตุและผลได้ มากน้อยตาม
เงื่อนไขและสภาพแวดล้อมในการปฏิบัติงานที่แตกต่างกัน พึงตระหนัก
เสมอว่ากระบวนการถนอมรักษาคุณภาพไม้โดยวิธีกายภาพหรือเคมี
บำาบัดทั้งก่อน-ระหว่าง-หลังการก่อสร้างจะไม่ได้ประสิทธิภาพสูงสุด
เลยหากมิได้พิจารณาหลีกเลี่ยงป้องกันความเสี่ยงจากปัจจัยการเสื่อม-
สภาพอย่างเหมาะสมในเบื้องต้นเสียก่อน
ภาพสะท้อนภูมิปัญญาความรู้และความเข้าใจวัสดุไม้นำาไปสู่การออกแบบ
และวางแผนเพื่อแก้ปัญหาและใช้ประโยชน์จากวัสดุไม้สูงสุดในงานสถา-
ปัตยกรรมพื้นถิ่นในประเทศไทย ความเชื่อที่ว่าบ้านไม้อยู่เย็นเห็นว่า
คงจะไม่จริงทั้งหมดในทัศนะของผู้เขียน ไม้เป็นวัสดุที่ดูดและคายความ
ร้อนได้ดี หมายความว่า เมื่อวัสดุไม้ได้รับความร้อนจากแสงธรรมชาติ
จะดูดรับความร้อนไว้จนเมื่อความร้อนจากแสงธรรมชาตินั้นหมดไป
อาจจากสาเหตุเมฆบัง, มุมของดวงอาทิตย์ ฯลฯ ไม้จะคายความร้อนได้
รวดเร็ว เห็นได้ชัดจากพื้น”ชานแดด”ของเรือนไทยประเพณีภาคกลาง
ซึ่งรับแดดโดยตรงในเวลากลางวันจะร้อนจนอาจไม่สามารถเดินบนพื้น
ชานแดดด้วยเท้าเปล่าได้จึงใช้การเดินลัดเลาะผ่านพาไลของกลุ่มเรือน
ซึ่งมีส่วนเปิดโล่งจากกันในแต่ละเรือนไม่ไกลนัก นอกจากนั้นรูปทรงและ
ลักษณะของหลังคาซึ่งมีหลังคากันสาดยื่นยาวปกคลุมฝาเรือน 23 ไว้มิใช่
เพียงป้องกันฝนเท่านั้นแต่ยังป้องกันความร้อนจากแสงธรรมชาติบริเวณ
ฝาเรือนด้วย
ทั้งหมดนี้เป็นเพียงคำาอธิบายและตัวอย่างส่วนหนึ่งจากความรู้ความ
เข้าใจทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับวัสดุไม้ปัจจัยร่วมพื้นฐานปัจจัยหนึ่งซึ่งมี
ความสัมพันธ์ต่อกระบวนการออกแบบและการทำางานสถาปัตยกรรมไม้
ที่ส่งผลต่อคุณภาพและคุณค่าของงานไม้สถาปัตยกรรมและงาน
สถาปัตยกรรมไม้ ไม้เป็นวัสดุธรรมชาติ การทำางานด้วยวัสดุไม้จำาเป็น
ต้องเข้าใจธรรมชาติของวัสดุไม้ด้วย มิใช่เพื่อการเอาชนะธรรมชาติ แต่
เพื่อการใช้ประโยชน์จากธรรมชาตินั้นอย่างสูงสุดสำาหรับการอยู่ร่วมกัน
ระหว่างมนุษย์และธรรมชาติอย่างยั่งยืนโดยเครื่องมือในการออกแบบ
และการทำางานสถาปัตยกรรมไม้เพื่อใช้ประโยชน์จากธรรมชาติของวัสดุ
ไม้อย่างสูงสุดนั้น คือ ภูมิปัญญา
Certain non-biological agents have a direct impact on the
deterioration of wood materials; for instance, heat from
natural light causes surface flaking and ultraviolet radiation
from natural light causes discoloration. Some agents indirectly
influence the deterioration of wood materials by causing
biotic agents to degrade wood, which can be utilized in the
design and construction of structures to reduce the risk
of wood degradation factors. A decent ventilation design,
for instance, helps minimize moisture retention, which is a
common factor in the development of deforestation fungi.
As mentioned previously regarding degrading and wooddestroying
factors, the risk factors can be analyzed for their
cause and effect based on the operating conditions and
environments. Those who work with wood must be aware
that the process of preserving timber quality by physical or
chemical means, either before, during, or after construction,
cannot be effective if the risk of deterioration is not mitigated
appropriately.
All of this wisdom, knowledge, and comprehension of wood
materials led naturally to the design and planning to solve
problems and maximize the use of wood materials in
Thailand’s traditional architecture. According to the author,
however, the notion that a wooden home provides cooler
space may not be wholly accurate. Wood is a material that
absorbs and emits heat efficiently, which means that when
the wood material receives heat from natural light, it will
absorb heat until that heat is no longer present, which could
be caused by clouds, the sun’s angle, etc. Wood emits heat
rapidly. The floor of the ‘sun deck’ of a traditional Thai house
in the central region of Thailand, which receives direct sunlight
during the day, demonstrates this. It could be so hot that
one may not be able to walk barefoot on it, so users must
travel along the verandas of the cluster of houses, which have
an open part that is close to each other. (Figure 11 depicts a
traditional Thai house in the central region) In addition, the
shape and characteristics of the roof, which include lengthy
eaves or overhangs that cover the house’s sidings, prevent not
only rain but also heat from natural light around the house.
These are merely a few explanations and examples from
scientific knowledge about wood materials, which are some
of the fundamental common factors related to the design
process and woodwork that influence the quality and value
of wood architecture. Wood is a natural substance. Working
with wood materials necessitates a comprehension of the
nature of wood materials, not to conquer nature but to
make the most of nature for humans and nature to coexist
sustainably. And wisdom is the most effective method for
designing and working with wood in architecture in order
to maximize the nature of wood materials.