ASA JOURNAL 14/2023
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
64<br />
theme / review<br />
ท่ามกลางพื้นที่ราบลุ่มที่อุดมสมบูรณ์โอบล้อม<br />
ไปด้วยแนวทิวเขา ของตำาบลห้วยทราย อำาเภอ<br />
สันกำาแพง จังหวัดเชียงใหม่ เรือนไม้หลังหนึ่ง<br />
ถูกปลูกขึ้นร่วมกับภูมิทัศน์ของสวนกล้วยและ<br />
พืชผักสวนครัว อาคารไม้ขนาดสองชั้นหลังนี้<br />
ถูกสร้างขึ้นด้วยความเคารพต่อภูมิปัญญาการใช้<br />
ไม้ผ่านการเรียนรู้จากช่างท้องถิ่นสถาปัตยกรรม<br />
ที่ให้ความสำาคัญต่อการทดลองถึงความเป็นไป<br />
ได้ใหม่จากแรงบันดาลใจของงานสถาปัตยกรรม<br />
พื้นถิ่นมาสู่การออกแบบร่วมสมัย เรือนไม้หลัง<br />
นี้คือ “บ้านทิตา” ผลงานของ คุณเท่ง-เดโชพล<br />
รัตนสัจธรรม สถาปนิกจากยางนาสตูดิโอ<br />
“โครงการนี้เหมือนโครงการทดลองที่เรานำาเอา<br />
ทักษะและความรู้เชิงช่างที่ได้สั่งสมมาจากการ<br />
ทำางานไม้ตลอดระยะเวลาการทำางานออกแบบ<br />
สถาปัตยกรรมมาประกอบรวมกันขึ้นเป็นผลงาน<br />
ชิ้นนี้” คุณเดโชพล กล่าวถึงภาพรวมของโครง-<br />
การบ้านทิตา โดยวัตถุประสงค์แรกที่ทำ าให้เกิด<br />
การก่อสร้างบ้านเกิดขึ้นมาจากความต้องการของ<br />
คนในครอบครัว ที่ต้องการบ้านพักอาศัยรวมกับ<br />
พื้นที่ทำางานออกแบบ ทำากิจกรรม Workshop<br />
และผลลัพธ์ที่ได้มาคือการออกแบบเรือนไม้ที่<br />
ผสมผสานภูมิปัญญาการออกแบบพื้นที่ใช้สอย<br />
จากสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น ประกอบรวมเข้ากับ<br />
เทคนิคการก่อสร้างเชิงช่างจากช่างไม้ท้องถิ่น<br />
ในมิติทางสถาปัตยกรรมของบ้านทิตา ผู้ออกแบบ<br />
ให้ความสำาคัญกับการเชื่อมต่อเชิงพื้นที่โดย<br />
ใช้ภูมิปัญญาการจัดสรรพื้นที่ใช้สอยในงาน<br />
สถาปัตยกรรมพื้นถิ่นตามบริบทพื้นที่ตั้ง กล่าวคือ<br />
ออกแบบให้เป็นเรือนไม้ยกพื้นสูงผังพื้นรูปตัว L<br />
และให้ความสำาคัญกับพื้นที่ ชานแดดและชานร่ม<br />
โดยพื้นที่ชานแดดคือพื้นที่ทางเข้าบ้านบริเวณ<br />
ทิศเหนือ ออกแบบไว้เป็นพื้นที่อเนกประสงค์<br />
สำาหรับการทำางาน หรือการทำา Workshop งานไม้<br />
ของยางนา สตูดิโอติดกับพื้นที่รับประทานอาหาร<br />
เมื่อเดินขึ้นบันไดจะเข้าสู่พื้นที่ชานร่ม หรือเติ๋น<br />
ในภาษาเหนือ พื้นชานไม้ตีเว้นร่องเพื่อช่วยให้<br />
ฝุ่นละอองที่ติดมากับขาตกลงไปด้านล่างตาม<br />
ภูมิปัญญาท้องถิ่น พื้นที่ชานที่เชื่อมโยงพื้นที่<br />
ชั้นล่างเข้ากับส่วนชั้นบนนี้ติดตั้งประตูเฟี้ยม<br />
เพื่อสร้างความยืดหยุ่นของการอยู่อาศัย สร้าง<br />
คุณลักษณะกึ่งเปิดโล่ง เชื่อมโยงการเชื่อมต่อ<br />
ทางสายตา รวมถึงทำาให้เกิดการถ่ายเทอากาศ<br />
เพื่อสร้างสภาวะน่าสบายขึ้นภายในพื้นที่ใช้สอย<br />
ของเรือน<br />
ถัดเข้ามาเป็นพื้นที่ครัวของบ้านอยู่ฝั่งทิศตะวัน-<br />
ออก สามารถเข้าได้สองฝั่ง จากทางฝั่งทิศใต้<br />
ทางด้านหลังบ้าน ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ผู้ออกแบบ<br />
ปลูกสวนกล้วยเอาไว้ ทางขึ้นบ้านส่วนนี้มีพื้นที่<br />
ล้างเท้าไว้ก่อนขึ้นบันได และเข้าได้จากส่วนชาน<br />
ร่มที่เชื่อมกับพื้นที่อเนกประสงค์ด้านหน้าของ<br />
บ้าน พื้นของครัวในส่วนครัวไฟ และส่วนซักล้าง<br />
ปูพื้นไม้กระดานแบบตีเว้นร่องเช่นเดียวกับส่วน<br />
พื้นชานร่ม ขณะที่พื้นที่ส่วนเตรียมครัวที่เชื่อม<br />
ต่อกับส่วนห้องนั่งเล่นปูไม้กระดานแบบชิดเพื่อ<br />
ให้สอดคล้องกับการใช้สอย บริเวณพื้นที่ส่วน<br />
ครัวผู้ออกแบบได้ออกแบบช่องเปิดในระดับที่<br />
หลากหลาย ทั้งหน้าต่างบริเวณส่วนเตรียมครัว<br />
และซักล้าง รวมไปถึงหน้าต่างในระดับเดียวกับ<br />
พื้นครัว ซึ่งหน้าต่างนี้ถูกใช้เป็นช่องเปิดสำ าหรับ<br />
การหยิบจับส่งวัตถุดิบในการทำาครัว เช่น ผักที่<br />
เด็ดมาจากเรือกสวนด้านข้าง โดยไม่จำาเป็นต้อง<br />
เสียเวลาเดินผ่านตัวบ้านเข้ามาในครัว ในส่วน<br />
ของผนังถูกออกแบบให้เป็นฝาไหลไม้ ที่สร้าง<br />
คุณลักษณะของการใช้สอยได้สองแบบ ในระหว่าง<br />
การทำาครัว ฝาไหลเปิดจะช่วยเอื้อให้เกิดการ<br />
ระบายอากาศ ในช่วงฤดูหนาวหรือในโมงยามที่<br />
ต้องการความเป็นส่วนตัวผู้ใช้สอยสามารถเลื่อน<br />
ปิดกลายเป็นผนังทึบได้ เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น<br />
ที่ปรากฏในงานสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น ช่องเปิด<br />
และรูปแบบของฝาไหลของผนังเหล่านี้เกิดขึ้น<br />
จากการทดลองสร้างความเป็นไปได้ของการ<br />
เชื่อมต่อระหว่างพื้นที่จากการใช้สอยจริงของ<br />
ผู้ใช้อาคาร<br />
ทางฟากทิศตะวันตกเป็นพื้นที่ของครอบครัวที่<br />
ยกระดับขึ้นมาจากส่วนนั่งเล่น ก่อนที่จะมีบันได<br />
ยกระดับไปสู่ส่วนพื้นที่ทำ างาน และห้องนอนรวม<br />
ถึงห้องน้ำา โดยผู้ออกแบบใช้พื้นที่เชื่อมต่อของ<br />
ห้องนอน และห้องน้ำาเป็นส่วนพื้นที่ทำางาน<br />
วางโต๊ะทำางานประชิดกับแนวผนังเปิดหน้าต่าง<br />
รับวิวทางฝั่งทิศตะวันตก เป็นพื้นที่ที่ผู้ออกแบบ<br />
จัดภูมิทัศน์ของพื้นที่ปลูกผักสวนครัว และพืช<br />
หมุนเวียนเอาไว้ ทำาให้มองเห็นทัศนียภาพของ<br />
ภูมิประเทศรอบข้างได้ไกลเพิ่มแรงบันดาลใจ<br />
ขณะใช้พื้นที่ทำางาน ส่วนของห้องนอนมีจำานวน<br />
สองห้องถูกแบ่งออกในแนวแกนทิศเหนือและ<br />
ทิศใต้ ออกแบบเป็นผนังแป้นเกล็ด ห้องน้ำ าอยู่<br />
มุมอาคารฝั่งทิศใต้<br />
ในส่วนของวัสดุของโครงการ ผู้ออกแบบใช้การ<br />
สะสมรวบรวมไม้เก่าสำาหรับโครงสร้างในส่วน<br />
ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเสา คาน ตง หรือโครงสร้าง<br />
หลังคา โดยในขั้นตอนการก่อสร้างใช้ทีมงาน<br />
ของยางนาสตูดิโอ ซึ่งมีทั้งสถาปนิก ช่างท้องถิ่น<br />
รวมทั้งหมด 20 คน ลงแขกกันประกอบโครง-<br />
สร้างหลักของบ้าน ตั้งแต่วางเสาลงบนตอม่อปูน<br />
จนถึงการเข้าสลักโครงสร้างหลังคา แล้วเสร็จ<br />
ภายใน 1 วัน ก่อนจะค่อยๆ ทำาในส่วนอื่นของ<br />
สถาปัตยกรรมในเวลาต่อมา ในส่วนของวัสดุมุง<br />
ผู้ออกแบบเลือกใช้แป้นเกล็ดไม้เก่าจากร้าน<br />
รับขายไม้เก่า เมื่อพิจารณาถึงการเลือกใช้วัสดุ<br />
และการออกแบบภูมิทัศน์โดยรอบ จะพบว่า<br />
ผู้ออกแบบคำานึงถึงความสำาคัญของการออกแบบ<br />
ที่คำานึงถึงวงจรชีวิต (Life Cycle) ของวัสดุก่อ-<br />
สร้างไม้ในงานออกแบบ เพื่อให้โครงการบรรลุ<br />
ประโยชน์สูงสุดในการสร้างสถาปัตยกรรม<br />
ที่สอดคล้องกับความยั่งยืนให้มากที่สุด ผ่าน<br />
ภูมิปัญญาที่ได้สะสมรวบรวมเอาไว้<br />
เมื่อกล่าวถึงมิติของการใช้งานไม้ในการออกแบบ<br />
สถาปัตยกรรม ผลงานบ้านทิตาได้สนทนาถึง<br />
ความสำาคัญขององค์ความรู้เชิงช่าง ของช่างไม้<br />
ท้องถิ่น ผ่านการแสดงออกจากการสนทนา<br />
ของไม้ต่อผู้ใช้สอยสถาปัตยกรรม บทสนทนา<br />
ที่อนุญาตให้ไม้สามารถสื่อสารตัวของมันเองได้<br />
“ในบางครั้งการแปรรูปไม้ในปัจจุบันที่อาศัย<br />
เทคโนโลยีขั้นสูง ทำาให้เกิดความเนี้ยบขึ้นกับ<br />
งานไม้ แต่ในทางกลับกันมันอาจทำาให้ไม้ขาด<br />
มนต์สเน่ห์ เพราะสเน่ห์ของไม้คือความเป็นไม้<br />
ความเป็นธรรมชาติในตัวมันเอง การแปรรูปไม้<br />
ด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น จากช่างท้องถิ่น ผ่านการ<br />
ถากไม้ การไสไม้ มันเป็นการด้น (improvise)<br />
ไม้ที่เป็นสเน่ห์” คุณเดโชพลกล่าวเสริมถึงการ<br />
ให้ความสำาคัญต่อการแปรรูปไม้ผ่านภูมิปัญญา<br />
ท้องถิ่นที่ปรากฏอยู่ในโครงการบ้านทิตา และ<br />
รวมถึงโครงการอื่นๆ ของยางนาสตูดิโอ<br />
การอนุญาตให้ไม้ได้แสดงความเป็นธรรมชาติ<br />
ปรากฏผ่านพื้นผิว การเข้าไม้ การบากเจาะ ฯลฯ<br />
เป็นคุณสมบัติที่เกิดขึ้นจากการสั่งสมองค์ความรู้<br />
ที่ยางนาสตูดิโอทดลองการใช้ไม้มาโดยตลอด<br />
และโครงการบ้านทิตา เป็นหนึ่งในความพยายาม<br />
สร้างความสมดุลระหว่างการสร้างสุนทรียศาสตร์<br />
ทางสถาปัตยกรรมของงานไม้ กับแนวทางการ<br />
ออกแบบสถาปัตยกรรมที่ยั่งยืนท่ามกลางทาง<br />
เลือกในการใช้วัสดุก่อสร้างในงานสถาปัตยกรรม<br />
ที่ทวีความหลากหลายให้แก่นักออกแบบได้<br />
เลือกใช้
Change language