Introduzione, testo critico, traduzione e note del De orthographia di ...

75
80
85
90
[IV.3.3] Graecorum uero qui de antiquis litteris scripserunt commentaria, item
Latinorum qui illos secuti sunt, eadem littera ueteres solitos scribere ostendunt ‘makrov"’
‘makrou'’‘makrw/ '’, et confusas fuisse ‘o’ et ‘u’et ‘w’; apud nos quoque antiqui [osten-
dunt quia] aeque confusas ‘o’ et ‘u’ litteras habuere. Nam ‘consol’ scribebatur per ‘o’, cum
legeretur per ‘u’, ‘consul’. Unde in multis etiam nominibus uariae sunt scripturae, ut ‘fontes’
‘funtes’, ‘frondes’ ‘frundes’.
[IV.3.4] ‘I’ uero littera interdum exilis est, interdum pinguis, [ut in eo quod est ‘pro-
dit’ ‘uincit’ ‘condit’ exilius uolo sonare in eo uero quod significatur ‘prodire’ ‘uincire’ ‘pro-
dire’ atque usque pinguescit] ut iam in ambiguitatem cadat, utrum per ‘i’ quaedam debeant
dici an per ‘u’, ut est ‘optumus’ ‘maxumus’. In quibus adnotandum antiquum sermonem ple-
nioris soni fuisse et, ut ait Cicero, ‘rusticanum’ atque illis fere placuisse per ‘u’ talia scribe-
re et enuntiare. Errauere autem grammatici qui putauerunt superlatiua ‘u’ enuntiari.
Ut enim concedamus illis in ‘optimo’, in ‘maximo’, in ‘pulcherrimo’, in ‘iustissimo’, quid
facient in his nominibus in quibus aeque manet eadem quaestio superlatione sublata, ‘manu-
biae’ an ‘manibiae’, ‘libido’ an ‘lubido’? Nos uero, postquam exilitas sermonis delectare
coepit, usque ‘i’ littera castigauimus illam pinguitudinem, non tamen ut plene ‘i’ litteram
enuntiaremus. Et concedamus talia nomina per ‘u’ scribere qui antiquorum uoluntates
sequuntur, ne[c] tamen sic enuntient, quomodo scribunt.
[IV.4.1] Ex semiuocalibus excludunt quidam litteram ‘x’, ea scilicet ratione, qua
antiqui nostri repudiauerunt id quod apud Graecos est ‘u’. Nam ‘z’ lingua latina non agno-
scit, ideoque nec mentio illius umquam fuit, nisi postquam peregrina nomina hunc sonum *
quod si cui nomen uidetur ‘Mezenti’, sciat solitum esse scribi per duo ‘s’ et sic
enuntiari.
74 ‘υ’ corr. Keil || [ostendunt quia] secl. De Nonno : ostendunt qui corr. Keil 78 [ut ~ pinguescit]
seclusi (cf. Neitzke p. 11; post uerbum sonare lacunam indicauit Keil nec non ita suppleuit in apparatu:
exilius uolo sonare, , in eo uero quod significat prodire etc.)
80 pinguescit ut corr. in marg. M2 : pinguis citat M || debeant Schneider : habent M 82 soni Keil ex
Commelini et Schneideri coniectura : sonus M 83 enuntiare corr. Parrh. P2 Rom. 1587 : enuntiauere M ||
suppl. Rom. 1587 88 concedamus talia nomina Keil (concedam Semler) : contendam ast alia nomina M ||
suppl. Keil 89 ne[c] corr. Keil || enuntient corr. M1 : enuntiant M || scribunt Keil : scribant M
92 postquam corr. in marg. M2 : primo qui M || * lacunam, qua uerbum excidit, indicauit Keil qui in
apparatu coniecit : nisi postquam peregrina nomina hunc sonum 93 si[c] cui Parrh. Rom.
1587 || suppl. Keil ex Ribbeckii coniectura || ‘Mezenti’ M : Mezentius Keil || per
duo ‘s’ et sic Keil : per duos et sic M, per duos ss et sic corr. M2 6