Introduzione, testo critico, traduzione e note del De orthographia di ...

240
245
250
255
diues equum diues pictai uestis et auri,
item ‘rei nostrai’, ‘faciendai’, ‘magnai’. Sed nihil obstat quominus hoc aut illo modo in utro-
que numero scribamus, cum multa alia quoque nobis excogitanda sint, si uelimus diuersita-
te[s] scriptionis ambiguitatem casuum numerorumque discernere.
[V.5.1] Transeamus nunc ad ‘u’ litteram. A[c] plerisque superorum ‘primitiuus’
et ‘adoptiuus’ et ‘nominatiuus’ per ‘u’ et ‘o’ scripta sunt, scilicet quia sciebant uocales inter
se ita confundi non posse, ut unam syllabam [non] faciant, apparetque eos hoc genus nomi-
num aliter scripsisse, aliter enuntiasse. Nam cum per ‘o’ scriberent, per ‘u’ tamen enuntia-
bant. Sed ratio illos praesumpta decepit. Ante enim respicere debebant, an hae duae uocales
essent. Sed cum in superiore disputatione demonstrauerimus, ‘u’ totiens consonantis uim
habere, quotiens pro eo ponitur, quod apud Graecos dicitur digamma, nihil uetat hic quoque
tantum speciem ‘u’ litterae animaduertere, tamen aliam potestatem. Sic nominatiuus
duas quoque ‘u’ litteras habebit, sed priorem pro consonante, posteriorem pro uocali scili-
cet positam. Atque ab eidem ‘equus’ ‘equum’ per ‘u’ et ‘o’ scriptus est, et quaeritur
utrum per unum an per duo debeat scribi. Sed priusquam de hoc loquamur, ‘u’ litte-
ram digamma esse interdum non tantum in his debemus animaduertere, in quibus sonat cum
aliqua adspiratione, ut in ‘ualente’ et ‘uitulo’ et ‘primitiuo’ et ‘genetiuo’, sed etiam in his
quibus confusa haec littera est, in eo quod est ‘quis’. Nam si omnino
haec uocalis esset ‘u’, procul dubio haec syllaba longa esset, quoniam numquam duae uoca-
les conueniunt, nisi ut longam syllabam faciant. Unde et in ‘equo’ ‘u’ pro consonante posi-
ta erit; et auribus quidem sufficiebat ut ‘equus’ per unum ‘u’ scriberetur, ratio tamen duo exi-
git. Nam cum sit genetiuo casu ‘equi’, datiuo ‘equo’, atque nouissima uocalis declinationis
differentia faciat, nullam mutationem recipientibus consonantibus, necessarium est ut
237 Verg. Aen. IX 26 238 Sed corr. M2 : s M || hoc aut corr. M2 : h a M 239 quoque Rom. 1587 :
quae M || diuersitate[s] corr. Keil 241 A[c] corr. Keil || superorum corr. uulgo 242 ‘adoptiuus’
et ‘nominatiuus’ corr. Keil collato Papiriano apud Cassiod. orth. GL VII 161, 7 (adoptiuus scripsit Keil
ut traditum) : adoptatiuus ista nomina M 243 secl. Keil 248 speciem ‘u’ litterae Keil : specie an litterae
M, specie aut litterae corr. M2 || suppl. Rom. 1587 || Sic Keil collato Papiriano l. c. : sit M
250 Atque M : Aeque Keil || eidem corr. uulgo || ‘equus’ ‘equum’ scripsi : e˛quus e˛quum M
(e˛quum in marg. add. M1 ), equus [equum] Keil 251 suppl. Keil || Sed Keil : et M 254 suppl. Keil
255 esset ‘u’ scripsi : est u M, esset correxit Keil nec non litteram u deleuit || uocales corr. uulgo : uocalis
M 256 ‘equo’ Keil : aequo M || pro consonante corr. Keil : pro consonanti M 257 ‘equus’ Keil :
e˛quus M 258 ‘equi’, datiuo ‘equo’ atque corr. M2 : equidem equo eque M || nouissima Parrh. P2 Keil :
nouissimo M 259 differentia corr. Parrh. P2 Keil
13