Introduzione, testo critico, traduzione e note del De orthographia di ...

260
265
270
275
280
‘equus’ quoque saluam habeat consonantem quae est in ‘equo’ et postea aliud ‘u’ habeat, ut
adsumpta ‘i’ faciat nominatiuum pluralem.
[V.5.2] Animaduertimus tamen quibus partibus orationis ‘u’ litteram uitiose
insertam, ut in eo quod est ‘urguere’. Itaque testis in utroque Vergilius qui ait:
sine ‘u’, item:
urg[u]entur poenis
quibusue
ungere tela manu ferrumque armare ueneno.
Nam quominus ‘unguo’ debeat dici apparet ex eo, quod nullum uerbum ‘uo’ terminatum
siue solutim non eandem ‘u’ seruare in praeterito, ut ‘uolo’
‘uolui’, ‘eruo’ ‘erui’. At ‘ungo’ ‘unxi’ facit, quomodo ‘ping[u]o’ ‘pinxi’, ‘fingo’ ‘finxi’. Et
tamen in nomine quod hinc fingitur sic insertum rursus ‘u’ agnoscitur, ut euelli non possit
ut apud eundem Vergilium:
et pinguis unguine ceras;
et consuetudine usurpatur ‘unguentum’. [V.5.3] Idem accidit et in ‘hircis’, quos antiqui
‘hirquos’ dicebant. Nam quamuis nos ‘u’ in ‘hircis’ littera non interponamus in hac
enuntiatione, tamen uidemus remanere in deriuatione nominis quod hinc tractum est, ut eos
qui sunt in adulta[m] aetate[m] ‘hirquitallos’ uocemus. [V.5.4] In ‘antiquo’ etiam uidemus
locum litteram habere et in ‘postico’ non habere; nam et ‘antiquum’ ab eo quod est
‘post’ quod apparet ex scriptione temporum.
[VI.1] Nunc ad praepositiones transeamus atque incipiamus ab illa quam Cicero in
Oratore adnotauit. Varia enim consuetudo in eo quod est ‘ab’ et ‘a’ et ‘abs’ et ‘au’, ut
cum dicimus ‘a me’, deinde ‘ab illo’, deinde ‘abstulit’, deinde ‘aufert’, quod sane tantum in
260 postea Keil : primo M 262 quibus corr. P2 Rom. 1587 263 ‘urguere’ corr. M2 : arguere M,
urguere Keil ex Iunii et Brambachii coniectura 264–265 Verg. Aen. VI 560-561 ||
urg[u]entur corr. Keil : urguentur corr. M2 , arguentur M 267 Verg. Aen. IX 773 268 quominus Parrh. Keil :
comminus M 269 suppl. Keil collato Papiriano apud Cassiod. orth. GL VII 165, 5 ||
suppl. De Nonno || ‘uolo’ Parrh. Keil : uolo M 270 At Parrh. Keil ex Commelini
coniectura : et M || ‘ping[u]o’ corr. Parrh. Rom. 1587 271 ‘u’ P2 Keil ex Brambachii coniectura : uel
M 273 Verg. georg. III 450 274 suppl. Keil collato Papiriano l. c. 275 ‘u’ in Parrh. : uiro M (uno a
M1 superscritum), in ipso corr. Keil || ‘hircis’ correxi : hirquos M, hirco Keil || littera corr.
uulgo || hac om. Rom. 1587 Keil 277 in adulta[m] aetate[m] corr. Rom. 1587 || ‘hirquitallos’
Urs. (=Rom. 1587): inquit alios M, hirquitalli Parrh. in marg. 278 Parrh. 279 Parrh. || temporum Parrh. 280 praepositiones Keil :
praepositionem M 281 suppl. Keil || in eo quod Keil : in e˛quo M (a M1 insignita)
in praepositio tribus punctis
14