Introduzione, testo critico, traduzione e note del De orthographia di ...

605
610
615
620
625
[XIII.8] ‘Coniunx’ et ‘seiunx’ sine ‘n’ [non] putat Nisus esse scribendum, quoniam
genetiuo casu faciant ‘coniugis’ et ‘seiugis’. Mihi uidetur non euellendam hanc ‘n’ litteram,
quam sonus enuntiationis insistit. Nam quamuis idem non esse onerandam supe-
ruacuis litteris scriptionem, rursus non fraudandum sonum existimo, cum et leuior ad aures
et plenior ueniat, ut in ‘abstinente’ arcessitum est et in ‘ambitu[m]’ ‘b’. Si ergo
licet ‘coniugis’ genetiuo casu et ‘seiugis’, ‘coniux’ tamen et ‘seiux’ subtracta ‘n’ littera et
difficilius enuntiabitur et asperius auribus accidet. Sane illo catholico se Nisus tuetur, quo
dicit in declinationibus litteram perire, quae sit in primis positionibus, ut ‘pudens’
‘pudentis’, ‘prudens’ ‘prudentis’, ‘decens’ ‘decentis’. Ita si ‘coniux’ habet ‘n’ litteram,
necessarium, inquit, erit ut genetiuus quoque ‘n’ litteram habeat † ut sit quod ipsam † spec-
tare debuit, numquid amphiboliae tollendae gratia[e] consuetudo ‘n’ litteram omiseri[n]t,
ambiguum, utrum ab eo quod est ‘coniunx’ trahatur, ut a nomine, an a uerbo
quod est ‘coniungo’. Non esse item illud uerum, quod quidam putant, seruandam esse
ut[r]ique ‘n’ litteram a prima positione per ceteras declinationes, manifestum est uel ex his,
quod ‘fingor’ dicimus et tamen ‘fictus’ et ‘ping[u]or’ et tamen ‘pictus’. Nec non et ipsa ‘n’
littera in locum ‘m’ succedit, ut cum dicimus ‘clandestinum’, cum ab eo trahatur quod est
‘clam’, item ‘sinciput’, quod est ‘semicaput’. Sed non ubique obtinendum. Nam et non num-
quam plenius per ‘n’ quam per ‘m’ enuntiatur, ut cum dico ‘etiam nunc’, quamuis per ‘m’
scribam, nescio quomodo tamen exprimere non possum. Sequenda est uero non numquam
elegantia[m] eruditorum uirorum, qui quasdam litteras lenitatis causa omiserunt, sicuti
Cicero, qui ‘foresia’ et ‘Megalesia’ et ‘hortesia’ sine ‘n’ littera libenter dicebat et, ut uerbis
ipsius utamur, ‘posmeridianas quoque quadrigas’ inquit ‘libentius dixerim quam postmeri-
dianas’. Sic et ‘dossum’ per duo ‘s’ quam per ‘r’ ‘dorsum’ quidam ut lenius enuntiauerunt.
Ac tota ‘r’ littera sublata est in eo quod est ‘rusum’ et ‘retrosum’.
602 secl. Keil 604 suppleui collato Long. apud Cassiod. orth. GL VII 155, 19 606 ueniat, ut Rom.
1587 : ueniatur M || suppl. Keil || et (ut M) in ‘ambitu[m]’ corr. Keil || Si ergo (erga M)
corr. Keil 609 suppl. De Nonno 611 necessarium corr. uulgo : necessariam M || ut Keil : et M ||
† ut sit quod ipsam † M, etsi id quoque ipse Keil fortasse recte 612 numquid Keil : nam quid M ||
amphiboliae corr. in marg. M2 , amphilogiae M || gratia[e] corr. uulgo || omiseri[n]t corr. uulgo
613 suppl. Keil || est add. M2 || suppl. Keil 615 ut[r]ique corr. Semlerus 616 ‘ping[u]or’ corr.
Keil 617 succedit Keil : redit M 618 obtinendum Rom. 1587 : obtinendam M 619 ut cum Parrh.
Keil : ac tum M 620 possum Keil : possunt M 621 elegantia[m] corr. uulgo || lenitatis Parrh. P2 Keil : leuitatis M Rom. 1587 624 lenius Keil : leuius M
28