WEERBARSTIG HUURBELEID - Vastgoedkennis

wederopbouwjaren. Volgens Salet (1987) is het mogelijk dat de overheid ook zonder
oorlogsjaren op enigerlei wijze in de huurprijsvorming zou hebben ingegrepen. Salet stelt: "De
bijzondere kenmerken van de woningmarkt met haar specifieke schaarsten nopen reeds tot een
conditionering van de verhoudingen waaronder de huurprijzen worden bepaald". In een
adviesrapport uit 1999 stelde de VROM-raad (1999) niettemin de vraag of centrale
huurprijsregulering door de overheid nog wel zinvol was nu er van een tekort geen sprake meer
was. Anno 2006 is de markt weer gespannen. Critici verwijten minister Dekker dan ook een
'slechte timing' (o.a. Priemus, 2005). Zo wordt er al vanaf 1951 geleidelijk aan met vallen en
opstaan toegewerkt naar liberalisatie van de markt.
2.2.1 Oorlog en wederopbouwjaren. Van bevriezing tot bijna-liberalisatie
1939-1951. Bevriezing
De centrale huurprijsbeheersing en de hierop aansluitende huurbescherming vinden hun
oorsprong in het buitengewone bezettingsrecht. Dit noodrecht voorzag in een integrale
prijsbeheersing en distributie van schaarse goederen als voedsel, brandstof, textiel en ook
huisvesting, en leidde een periode in van blijvende betrokkenheid van de overheid bij de
prijsvorming op de huurwoningenmarkt (Salet, 1987). In de jaren na de oorlog kon er nog geen
sprake zijn van een herstel van de vrije marktverhoudingen. Grote woningschaarste zou een te
grote druk leggen op de prijzen. Dit werd niet alleen onaanvaardbaar geacht voor de huurders,
maar stond vooral een centraal geleide economische herstelpolitiek in de weg. Tot 1951 bleven
de huren daarom bevroren op het niveau van 1939. In deze periode bouwde de overheid
noodwoningen voor gezinnen om in de meest schrijnende behoefte te voorzien. Van particuliere
bouwinitiatieven was nauwelijks sprake.
1951-1968. Dwingende huurprijsrondes; introductie algemeen geldend huur- en subsidiestelsel
Met de introductie van de huurwet in 1951 werd een eerste stap ondernomen naar een herstel
van de marktprijzen. Prijsmaatregelen die uit de huurwet volgden werden dwingend aan de
marktpartijen opgelegd. Doelstelling was de kloof tussen de lage huren in de voorraad en de
hoge nieuwbouwkostprijzen geleidelijk aan te dichten. Het werd echter onaanvaardbaar geacht
om uit de pas te lopen met de loonontwikkeling. Liberalisatie werd dan ook afgewezen;
daarvoor waren de tekorten nog te nijpend (Salet, 1987). In 1963 ging minister Bogaers de slag
met de woningnood definitief aan. Als onderdeel van zijn 'pluriform en expansief bouwbeleid'
introduceerde hij een huur- en subsidiestelsel waarin geen onderscheid gemaakt werd tussen
sociale- en commerciële verhuurders. Anno 2006 is deze gelijkschakeling nog steeds een feit.
1968-1973. Liberalisatie; Huursubsidie
Eind jaren zestig was de woningmarkt zodanig verruimd dat het kabinet De Jong het beginsel
van contractvrijheid tussen huurder en verhuurder herstelde. In de praktijk was dit echter aan
condities gebonden omdat er nog altijd een forse kloof gaapte tussen de rekenhuren en de
gestegen (bouw)kosten. Huurverhogingen werden min of meer dwingend opgelegd aan de
sociale huursector, die de markttrend moest gaan bepalen. Het kabinet Biesheuvel koos begin
jaren zeventig voor een definitieve slag naar liberalisatie. Vraaghuren voor nieuwbouwwoningen
op kostprijsniveau zouden mogelijk zijn door een algehele huurverhoging van 20%
door te voeren. Deze lijn werd uitgewerkt in de 'Nota Volkshuisvesting 1972'. Voor lage
inkomensgroepen werd ter compensatie alvast het instrument van de individuele huursubsidie
in werking gesteld. De liberalisatieplannen sneuvelden met de val van het kabinet.
2.2.2 Jaren zeventig. Sociaal huurbeleid + introductie uniform huurprijzenstelsel
1973-1982: Stopzetten liberalisatie; huurontwikkeling naar loonontwikkeling
De progressieve partijen tekenden in een gezamenlijk verkiezingsprogramma 'Keerpunt 72'
voor stopzetting van het liberalisatiebeleid. Zij pleitten voor handhaving van het systeem van
object- en subjectsubsidies, en een gematigde huurontwikkeling (Van der Schaar, 1987). De
nieuwe minister-president Den Uyl presenteerde tijdens de regeringsverklaring in 1973 een
29