393 Deel II: het uiterlijk van Forum Hadriani “De ... - VU-DARE Home

nummers voorkomen - lang niet in alle sporen - gaat het mogelijk niet om een spoornummer maar een
vondstnummer. 1557 Dat zou kunnen betekenen dat dit de vindplaats is van vondstnummer 6: een 5,7
cm dikke tegel met een brandspoor en een vijf centimeter hoog stempel. 1558 Het gaat om een zeer
zeldzaam particulier stempel in de vorm van een rechthoek met daarin een X die door een vertikale
streep in tweeën is gedeeld. Opmerkelijk genoeg kwam bij het onderzoek in 1966 nog zo’n stempel
tevoorschijn met eveneens een X, maar nu door een kruis dat in vieren is gedeeld. Helaas is daarvan
geen exacte vindplaats bekend. 1559 In 1966 waren de stempels uniek, maar sindsdien zijn andere
exemplaren gevonden in onder meer St.Michielsgestel-Halder, Maurik, Vechten en Valkenburg de
Woerd. 1560 De nagenoeg zelfde dikte (5,6 centimeter) van de tweede Voorburgse tegel doet
vermoeden dat de twee stempels van hetzelfde bouwwerk afkomstig zijn. De positie onder de donkere
laag wijst erop dat het stempel in de greppel is beland toen deze nog deels open lag. Omdat de
geroerde grond boven Forum Hadriani ook veel Romeins materiaal bevat, vormt een Romeinse vondst
geen bewijs dat de greppel ook Romeins is. Bovendien presenteren Bogaers en Bokma de twee
stempels in hun zeer korte verslag als een “”losse vondst” zodat niet zeker is dat het stempel
daadwerkelijk uit de greppel komt.
Op circa dertien meter ten oosten van het profiel van Bogaers, gaf De Jager aan een “recente
sloot” aangeboord te hebben zonder verdere gelaagdheid. De top van het zand liep in het boorprofiel
iets af van 5 centimeter boven NAP in boring 69 (57 meter ten zuiden van de tuinmuur) tot 21
centimeter beneden NAP in boring 72 (62 meter ten zuiden van de tuinmuur). In de twee
tussenliggende boringen zat de top van het zand een stuk dieper op 85 en 71 centimeter beneden
NAP. 1561 Het spoor lag hier dus ook circa zestig meter ten zuiden van de tuinmuur. De Jager had
kennelijk niet het diepste punt aangeboord dat met 1,2 meter beneden NAP nog 0,35 meter dieper
lag. Dat is met een boorafstand van 2,5 meter goed mogelijk. Hetzelfde geldt voor het boorprofiel dat
De Jager circa twaalf meter ten westen van het profiel van Bogaers maakte, ook ongeveer evenwijdig
daaraan. De top van het zand bevond zich hier ongeveer een halve meter beneden NAP in boring 113
(55 meter ten zuiden van de tuinmuur) en boring 110 (62 meter ten zuiden van de tuinmuur). In de
twee tussenliggende boringen werd het zand op een lager niveau van 0,71 en 0,76 meter beneden
NAP aangeboord. Hier is evenmin een bodem op circa 1,2 meter beneden NAP gevonden. 1562
Dezelfde greppel is door het AAC direct ten oosten van de sleuf van Bogaers waargenomen tot
aan het oostelijke wandprofiel van werkput 3 ruim vijf meter verderop. Het vaste zand bevond zich hier
ook ongeveer 0,8 meter beneden NAP, met erboven een ongeveer drie decimeter dik pakket
stuifzand. 1563 De greppel was in het vlak van het AAC overeenkomstig het beeld bij Bogaers ongeveer
anderhalve meter breed en liep iets schuin door de opgravingsput. 1564 In dit profiel had de greppel een
vergelijkbare vorm als bij Bogaers, met de bodem eveneens circa 1,2 meter beneden NAP. De
grootste breedte was ongeveer anderhalve meter, welke hier nog te meten was op ongeveer een
halve meter beneden NAP. Verschil met Bogaers is wel dat de greppel een wat vlakkere bodem lijkt te
hebben. 1565 In het profiel in het tussentijdse verslag van het AAC wordt de vulling als Romeins
aangeduid, maar zonder nadere specificatie. 1566 Wel lijkt de greppel door de Romeinse bodem
gegraven te zijn, wat op een datering kan duiden later in de Romeinse tijd of nog jonger. Op dat
laatste zou ook de oriëntatie kunnen duiden die in het vlak van het AAC ongeveer gelijk is aan de
oude tuinmuur van het landgoed Arentsburg. Het zou kunnen gaan om een perceelgrens 200 voet (60
meter) ten zuiden van de tuinmuur. Het onregelmatige en slechts vijf meter lange spoor in het vlak van
het AAC is onvoldoende voor een exacte richtingbepaling. Maar de 25 meter uit elkaar liggende
boringen van De Jager laten beide een afstand van 60 meter toe. In het archief van de Vereniging
Arentsburg bevindt zich een kadastrale kaart uit het begin van de 20 e eeuw waarop de tuin achter de
tuinmuur in twee percelen is opgesplitst: perceel 2352 direct achter de tuinmuur en perceel 573 dichter
bij de Vliet. 1567 De perceelgrens ligt ongeveer 45 meter (150 voet) ten zuiden van de tuinmuur, zodat
een volgende perceelgrens op 200 voet goed mogelijk is. Een kopie van het kadaster uit 1811 geeft
1557
Er is in het oude ROB-dossier geen spoornummerlijst bewaard, maar ook geen vondstnummerlijst.
1558
Er is geen lijst met vondstnummers; maar er is wel een dia van het stempel met het vondstnummer (dia nummr 7421-7422);
in het verslag (Bogaers en Bokma 1966).
1559
Het gaat blijkens de toelichting bij de dia om vondstnummer 7.
1560
Bogaers artikel 1971,132: noemt drie stuks: PL XVIII,4 en XIX,1; Bogaers,J.E.,1974,110.
1561
De Jager 2001a,36, boring 69 = - 5 cm; 70 = - 85 cm; 71 = -73 cm; 72 = -21 cm; 74 = -18 cm (cm - NAP).
1562
De Jager 2001a, boring Boring 113 = -49 cm; 112 = -71 cm; 111 = -76 cm; 110 = -51 cm; in boring 5 iets ten noorden van
boring 110: 71 cm - NAP.
1563
Van der Heiden 2009b,54 fig. 5.1 (=profiel 6 in noordoostelijke deel van werkput 3).
1564
Breedtemaat afgelezen op basis van Van der Heiden 2009a,21 fig. 2.8 (alle sporen kaart werkput 3, vlak 2).
1565
Van der Heiden 2009b,54 fig. 5.1 (=profiel 6 in noordoostelijke deel van werkput 3).
1566
Spoor 4400.
1567
Archief Vereniging Arentsburg, Nationaal Archief Den Haag 3.22.12 inventarisnummer 2A (zie tabel L2).
586