393 Deel II: het uiterlijk van Forum Hadriani “De ... - VU-DARE Home

identieke oriëntatie is een verband tussen de greppels en het huis waarschijnlijk, maar bouwkundig is
een functie als paalkuil volgens de opgravers niet noodzakelijk.
In en tegen het huis zijn zwaar verstoorde sporen van een latere steenbouw aangetroffen.
Volgens de opgravers gaat het duidelijk om een verbouwing die niet uit de eerste bouwfase van het
huis stamt. Maar de verbouwing is wel uitgevoerd voordat het huis rond 180-185 na Chr. al weer
volledig werd afgebroken. De op dit deel van het terrein in dateerbare context gevonden stukken
natuursteen komen voor zestig procent uit de een tot twee decennia dat het huis bestaan heeft. De
steenbouw zal dus op deze periode betrekking moet hebben. 523 De opgravers suggereren in hun
eindrapportage dat mogelijk sprake is van een zogeheten ‘court yard’ woning met vertrekken rondom
een open binnenplaats. Het hierboven beschreven deel zou de zuidelijke vleugel zijn. 524 Maar een
eenvoudigere vorm met een simpele aanbouw aan het oorspronkelijke langwerpige huis lijkt gezien de
schaarse vondsten ook een goede mogelijkheid.
In het kleinste vertrek aan de westkant lijkt een stenen spoor tegen de tussenwand te liggen.
Verder ziet het er naar uit dat aan de buitenkant bij het grootste vertrek in het oosten een stenen
constructie is aangebouwd tegen de korte gevel. Het zou volgens de opgravers om een ongeveer 0,7
meter breed fundament kunnen gaan. Omdat de sporen zwaar verstoord zijn, valt lastig vast te stellen
of het bij de uitbreiding om een overdekte ruimte gaat, of bijvoorbeeld een losse muur of kleine
aanbouw. Verder viel op dat tweederde van de 225 door BAAC opgegraven fragmenten van
verwarmingsbuizen afkomstig was uit het plaveisel dat bij het huis is aangetroffen. Dat kan volgens de
opgravers betekenen dat met de stenen uitbreiding ook een verwarmde kamer is aangelegd. Maar dat
zou betekenen dat er bij een verbouwing een verwarmde kamer is gebouwd die daarna zo snel weer
is gesloopt dat er vervolgens nog genoeg tijd was om bij hergebruik in het plaveisel de aangetroffen
slijtage op te lopen. Bovendien zijn geen stooksporen aangetroffen en ontbreken ook de voor een
verwarmingssysteem karakteristieke hypocauststegels. Het is daarom waarschijnlijker dat de
verwarmingsbuizen afkomstig zijn van een elders gesloopte verwarmde muur. Misschien is er zelfs
een verband met het sculptuurfragment dat in dezelfde periode als sloopmateriaal op het terrein is
gedumpt. Gazenbeek maakt zeer aannemelijk dat het om hetzelfde sculptuur gaat waarvan ook een
fragment bij de Reuvensbaden is gevonden, wat te maken zou hebben met een verbouwing van het
badhuis in de periode 186-185 na Chr. 525 De fragmenten van verwarmingsbuizen kunnen evengoed
daarmee te maken hebben.
Bij de opgraving van BAAC kwam veel baksteen materiaal tevoorschijn. Omdat tijdens de
opgraving geen duidelijke sporen van andere gebouwen zijn gevonden, zouden de dakpannen van het
Huis met het Keulse Vaatwerk afkomstig kunnen zijn. Daarmee in overeenstemming is het feit dat de
meeste stempels na 175 na Chr. zijn gemaakt. Verder zijn volgens gazenbeek veel onderhoeken van
de platte dakpannen van type c dat vanaf 160 na Chr. in gebruik kwam. 526 Omdat dit huis maar een of
twee decennia is gebruikt, is het dak tijdens het gebruik waarschijnlijk niet vervangen en komt het
materiaal van de eerste dakbedekking. Het is daarom de moeite waard wat uitvoerige bij het
opgegraven panmateriaal stil te staan, mede omdat dit mogelijk aanknopingspunten biedt voor
toekomstig onderzoek. Het helpt een beeld te vormen van de mogelijke dakbedekking van het Huis
met het Keulse Vaatwerk.
Van de 978 kilo geborgen baksteen was 685 kilo (70 procent) afkomstig van dakpannen.
Rekening houdend met de dakhelling had het huis een dakoppervlak van ongeveer zeventig vierkante
meter (opslag 15 procent). Dat maakt een vergelijking mogelijk met het zeldzaam goed bewaard
gebleven badhuis in Beauport Park waarvan al het panmateriaal is verzameld en bestudeerd. Met
honderddertig vierkante meter was het dakvlak van dit badhuis iets groter dan van het Huis met het
Keulse Vaatwerk. Het gebouw stond tijdens het onderzoek nog voor ongeveer de helft overeind, hier
en daar inclusief vensteropeningen. Ongeveer de helft van het bouwmateriaal was nog aanwezig. Van
de bakstenen dakbedekking die oorspronkelijk zo’n elf ton gewogen moet hebben, is ook bijna de helft
teruggevonden, goed voor bijna vijf ton baksteen. Het aantal platte pannen moet ongeveer 1400 stuks
hebben bedragen. Dat 669 verschillende exemplaren zijn gedetermineerd sluit aan op het beeld dat
ongeveer de helft van het gebouw is gesloopt. In lijn daarmee is een vergelijkbaar aantal (638 stuks)
verschillende halfronde vorsten teruggevonden. 527 De grotere platte dakpannen vormden in Beauport
Park driekwart van het totale gewicht. De platte dakpannen wogen er gemiddeld 5,9 kilo en de
halfronde vorsten ongeveer 2 kilo. 528
523
Bink en Franzen 2009,431.
524
Bink en Franzen 2009,97-100.
525
Gazenbeek 2009a,226, 233, 246-247 en afb. 7.22-7.23.
526
Gazenbeek 2009a,231-232 en 235.
527
Brodribb 1979,140-143.
528
Brodribb 1979,140-143.
462