Cybercrime en witwassen

Cybercrime en witwassen 37
mogelijk is om met een aantal controlevragen te achterhalen of er sprake is
van witwassen. De geldstroom is vaak niet verklaarbaar. Verder ontbreken in
veel gevallen de zekerheden en het aflossingsplan en wijkt de rente soms erg
af van de rente voor een marktconforme leningsovereenkomst. Daarnaast
worden soms ondoorzichtige constructies gebruikt zoals trustkantoren
(trusts) en offshore-banken. Een trust is een kantoor dat zich bezighoudt met
het beheren van vennootschappen. Een offshore-bank is een bank die om fiscale
redenen (lagere of afwezige belastingtarieven) of administratieve redenen
(minder of geen administratieve verplichtingen) in bepaalde landen is
gepositioneerd. Soms worden deze landen aangeduid als ‘belastingparadijzen’.
Ook trustkantoren worden om deze redenen vaak in zulke landen gepositioneerd.
Als een trustkantoor nauwelijks of geen inhoudelijke activiteiten
ontplooit, wordt ook wel gesproken van een brievenbusvennootschap.
Omdat in bepaalde landen weinig of geen toezicht is, kan deze constructie
(soms gestapeld via een keten of netwerk van trustkantoren in verschillende
landen) aantrekkelijk zijn om de herkomst van criminele gelden te verhullen
(Custers, 2006).
Merk op dat al deze methoden bepaalde kenmerken gemeen hebben. Deze
kenmerken zijn (1) het verhullen van de herkomst van de gelden; (2) het
direct en indirect controle houden over de gelden; (3) het veranderen van de
vorm van de gelden, zodat ze niet aan de criminele activiteit kunnen worden
gekoppeld (Europol 2015a, p. 9). Contant geld heeft een belangrijk voordeel
ten opzichte van andere vormen van geld (zie hoofdstuk 3), omdat het moeilijker
is om de oorsprong van het geld vast te stellen. De rol van contant geld
is daarom veel groter dan vaak wordt gedacht. Sterker nog, een recent Europol-rapport
over witwassen geeft duidelijk aan dat vrijwel alle criminelen
ergens gedurende het witwasproces gebruikmaken van contant geld. Zij
komen dan ook tot de conclusie dat ‘Cash still king’ is in het witwasproces.
Het is van belang in het achterhoofd te houden dat de omvang van witwassen
met ‘cash’ geld vele malen groter is dan het witwassen met digitale betalingsmiddelen
waar in deze studie de nadruk op ligt.
2.4.3 Strafbaarstelling witwassen in Nederland
Witwassen is in 2001 strafbaar gesteld ter implementatie van verschillende
internationale verdragen. 49 De ratio van de strafbaarstelling voor witwassen
is gelegen in de bescherming van de integriteit van het financieel-economisch
verkeer en bescherming van de openbare orde. 50 Het economisch ver-
49 Stb. 2001, 606. In het wetsvoorstel wordt verwezen naar het Verdrag van de Verenigde Naties tegen de sluikhandel
in verdovende middelen en psychotrope stoffen (Wenen, 20 december 1988, Trb. 1990, 94), het Verdrag
inzake het witwassen, de opsporing, de inbeslagneming en de confiscatie van opbrengsten van misdrijven
(Straatsburg, 8 november 1990, Trb. 1990, 172) en Richtlijn nr. 91/308/EEG van de Raad van de Europese
Gemeenschappen van 10 juni 1991 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen
van geld (PbEG L 166).
50 Kamerstukken II, 1999/2000, 27 159, nr. 3, p. 5.