Cybercrime en witwassen

Cybercrime en witwassen 45
– Integration (bestemming): in deze fase wordt het crimineel verkregen vermogen,
dat nu een legale schijn heeft, geïnvesteerd in het legale economische
(inter)nationale verkeer. 93
Dit ‘klassieke’ driefasenmodel is inmiddels deels achterhaald, omdat het
impliceert dat pas van witwassen kan worden gesproken als de drie fasen zijn
doorlopen en het uit misdrijf afkomstige geld uiteindelijk onderdeel is geworden
van de legale economie. 94 Het doel van witwassen (ongestoord genieten
van de opbrengsten van criminaliteit) kan namelijk ook worden bereikt zonder
dat alle drie de fasen worden doorlopen (Soudijn & Akse, 2012; Kruisbergen
et al. 2012; Verrest, 2006, p. 45; Akse, 2003; Kleemans et al., 2002, p. 108).
Bij de analyses in dit onderzoek zal niet bij het bovengenoemde klassieke
driefasenmodel worden aangesloten. Ook bij witwassen met digitale betalingsmiddelen
is het model grotendeels achterhaald. Een belangrijke reden
daarvoor is dat bij cybercrime de plaatsingsfase veelal wordt overgeslagen,
omdat het crimineel verkregen geld meteen digitaal van aard is, waarna het
geld versluierd of omgezet kan worden (Tropina, 2014, p. 71). Bitcoins verkregen
uit criminaliteit kunnen bijvoorbeeld enerzijds worden omgezet in ‘echt
geld’ (euro’s, dollars, etc.), maar anderzijds ook worden besteed als geld
waarmee direct producten en diensten kunnen worden afgenomen. Juridisch
gezien is in beide gevallen sprake van witwassen, maar volgens het driefasenmodel
is in het tweede geval geen sprake van witwassen, omdat de plaatsingsfase
wordt overgeslagen. Naarmate bitcoins op meer en meer plekken in
de legale economie kunnen worden gebruikt als betalingsmiddel, nemen de
mogelijkheden voor afgeschermd consumeren (zonder omzetting in andere
betalingsmiddelen) toe. Meer hierover volgt in hoofdstuk 3. Bij de analyses
wordt steeds uitgegaan van de juridische kwalificaties voor witwassen in het
Wetboek van Strafrecht.
2.6 Tussenconclusie
In dit hoofdstuk is een typologie gegeven van cybercrime en is nagegaan hoe
geld door criminelen wordt verdiend met banking malware en ransomware.
Tevens is een typologie gegeven van witwassen en is de relatie tussen cybercrime
en witwassen onderzocht. Daarmee wordt een antwoord gegeven op
de eerste onderzoeksvraag: Wat wordt verstaan onder het witwassen van door
banking malware en ransomware verkregen geld en hoe wordt witwassen juridisch
gekwalificeerd?
93 Deze omschrijving is overgenomen uit Kamerstukken II 1999/2000, 27 159, nr. 3, p. 4.
94 Het overslaan van de plaatsingsfase heeft niet alleen een theoretische implicatie voor het model, maar ook
praktische consequenties voor de opsporing: het is in zulke gevallen niet mogelijk uit cybercrime afkomstig
geld op te sporen door te kijken naar waar chartaal geld in het financiële stelsel wordt ingebracht. De opsporing
dient dan gericht te zijn op versluierings- en bestemmingsfasen.