Cybercrime en witwassen

4 Witwassen van geld verkregen uit banking
malware en ransomware
In dit hoofdstuk wordt onderzocht op welke wijze het geld dat wordt verkregen
uit banking malware en ransomware wordt witgewassen. 191 Daarmee
wordt antwoord gegeven op de deelvraag: Op welke wijze en door welke actoren
wordt geld witgewassen dat door middel van banking malware en ransomware
wordt verkregen? Tevens wordt ingegaan op de rol van digitale betalingsmiddelen,
in bijzonder bitcoins, in de witwasprocessen. Daarmee wordt
tevens de deelvraag beantwoord: Welke rol spelen digitale betalingsmiddelen,
in het bijzonder virtuele valuta zoals Bitcoin, bij het witwassen van geld dat
wordt verkregen uit banking malware en ransomware?
In dit onderzoek ligt de nadruk op witwasmethoden waarbij digitale betalingsmiddelen
zijn betrokken. 192 In veel gevallen zullen, ook bij het witwassen
van opbrengsten van cybercrime, in het witwasproces ‘klassieke witwasmethoden’
worden gebruikt. 193 De modi operandi die in dit hoofdstuk
worden beschreven, kunnen daarom voornamelijk worden beschouwd als
bouwstenen van het witwasproces. In de praktijk worden de methoden die
hieronder worden beschreven en de ‘klassieke methoden’ in allerlei volgordes
en varianten gecombineerd, met als doel de herkomst van het crimineel
verkregen geld verder te verhullen. De daadwerkelijk gebruikte ketens zijn in
de praktijk vaak langer en complexer dan de modellen die in dit hoofdstuk
worden gepresenteerd.
In paragraaf 4.1 wordt nagegaan op welke wijzen het verkregen geld uit banking
malware wordt witgewassen. In paragraaf 4.2 wordt het witwasproces van
geld dat wordt verkregen uit ransomware onderzocht. In beide witwasprocessen
wordt specifiek ingegaan op de rol van digitale betalingsmiddelen, in het
bijzonder bitcoins, in het witwasproces. In de tussenconclusie in paragraaf
4.3 wordt antwoord gegeven op de twee deelvragen.
4.1 Witwasproces bij banking malware
Het geld dat met banking malware wordt verdiend door cybercriminelen is
in eerste instantie elektronisch geld – digitale euro’s, dollars of andere fiatvaluta
194 – omdat ze van een digitale bankrekening worden gehaald via internetbankieren.
Cybercriminelen zullen op zoek gaan naar manieren om het
verkregen geld om te zetten in besteedbaar geld, goederen of diensten.
191 Merk op dat er juridisch gezien al sprake kan zijn van witwassen voordat cybercriminelen de opbrengsten tot
hun beschikking hebben. De term ‘verkregen’ duidt hier vooral op het feit dat het geld afhandig is gemaakt
van het slachtoffer.
192 Zie hoofdstuk 1.
193 Zie paragraaf 2.4.
194 Fiatvaluta is een betaalmiddel of geldsoort waarvan de overheid verplicht dat mensen het accepteren als
betaalmiddel of geldsoort en waarvan de waarde niet wordt gedekt die het als gebruiksgoed heeft.