Din Sosyolojisi - Anadolu Üniversitesi

Fransız Burjuva Devrimi ile İngiltere’de ortaya çıkan Sanayi Devrimi,
Batı Avrupa ülkelerinde kısa zamanda etkisini göstermiş, sadece devletlerin
anayasalarının değişmesiyle sınırlı kalmamış, toplumların temellerini sarsan
devrim ve ayaklanmaların patlak vermesine, politik ve ekonomik çalkantılara,
toplumsal yapıda köklü değişikliklere, mülkiyet düzeninin alt–üst olmasına,
yeni bir sosyal tabakalaşmaya ve benzeri büyük sarsıntı ve bunalım
yaratan olaylara neden olmuştur. Böylesine sorun ve açmazların çözümlenebilmesi
hususunda mevcut bilimlerin yetersizlikleri, aydınları yeni arayışlara
sevk etmiştir. İşte sosyoloji, 19. yüzyılda ilkin Fransa’da bunalımlar içinde
kıvranan toplumun sorunlarına çözüm üretmek için ortaya çıkmış ve Fransa
ile sınırlı kalmayıp kısa zamanda diğer ülkelere de yayılmış bir bilimdir.
Konu
Bir sosyal bilim olan sosyoloji, diğer bilimlerden konusu ve alanı itibariyle
farklılık gösterir. Sosyolojinin konusu insan toplumlarıdır. Toplumu ve orada
meydana gelen sosyal olayları inceler. Toplum içinde ortaya çıkan sosyal ilişkileri,
sosyal olayları, sosyal kurumları, sosyal yapıları ve bu yapıdaki değişmeleri
kendine konu edinir.
Sosyoloji, toplumsal hayatın bilimidir. Toplumsal hayat iki veya daha
fazla insanın bilinçli ilişkileriyle ilintilidir. İnsanlar arası ilişkiler yani her
hangi bir şekilde ilişki halindeki birden fazla insan, insan grupları ve bunlar
arasındaki olup - bitenlerdir. Bu sonsuz ilişkiler ağından, toplumsal olaylar
(somut-özel), olgular (soyut-genel), kurumlar, gruplaşmalar meydana gelir.
Toplumsal hayatın bu karmaşık ve dinamik yapısını anlamaya ve açıklamaya
çalışan sosyolojiyi, toplumsal ilişkilerin ve bunların örgütlenme biçimlerinin
bilimsel açıdan incelenmesi olarak da tanımlayabiliriz.
Konulara yaklaşım biçimi itibariyle sosyoloji, diğer sosyal bilimlerden
farklı bazı özelliklere sahiptir. Toplumsal olay ve olguları inceleyen sosyoloji;
bireyle ilgilenmez. Tek tek bireylerin sorunlarıyla değil toplumsal sorunlarla
ilgilenir. Olması gerekeni değil, olanı olduğu gibi inceler. Ahlak, hukuk,
din gibi bireylerin nasıl davranması gerektiğine ilişkin kurallar koymaz. Bu
anlamda kural koyucu/değer hükmü verici (normatif) değildir; objektiftir. Diğer
sosyal bilimler toplumsal hayatın farklı yönlerini ayrı ayrı incelerken,
sosyoloji toplumu bir bütün olarak ele alır. Bütünü oluşturan öğeler
arasındaki ilişkileri araştırır. Olayları sebep-sonuç bağı içinde inceler. Kendine
özgü yöntemi vardır.
Özel Sosyolojiler
Sosyoloji bir takım dallara ayrılmıştır. Toplum hayatında meydana gelen
sosyal değişmeler ve yeni gelişmeler, özel sosyolojilerin doğuşunu zorunlu
kılmıştır. 19. yüzyılın sonlarıyla özellikle, 20. yüzyılda meydana gelen; sosyal,
kültürel, ekonomik ve teknolojik gelişmeler uzmanlaşmayı kaçınılmaz
hale getirmiştir. Bu durum, yeni bir takım alt sosyal bilim alanlarının doğmasına
sebep olmuştur.
Diğer bilim dallarında olduğu gibi, sosyolojide de bu dönemde yeni alt
dallar oluşmaya başlamış, aynı zamanda deneysel sosyoloji arayışları da yine
bu dönemde ortaya çıkmıştır.
4