Din Sosyolojisi - Anadolu Üniversitesi

durumlarda zaman zaman terör stratejisine başvurmakta ve bu konudaki
uzmanlıklarından dolayı da sonuçları son derece yıkıcı olmaktadır.
Yukarıda da işaret edildiği üzere terör ve terörizm kavramlarının tanımı
üzerinde hala henüz bir uzlaşma sağlanamamıştır. Çeşitli düşünür, bilim
insanı, politikacı ve uzman tarafından yüzlerce terör ve terörizm tanımı
yapılmakta ve bu tanımlarda farklı duruş ve bakış açılarının yansıtıldığı
görülmektedir. Terör kavramının tanımı ve açıklaması ile ilgili genel olarak
dört ana söylemin varlığından bahsedebiliriz:
1- Akademik/bilimsel yaklaşım: Bilim insanları şiddet ve terör olgusuna bir
yurttaş, ideolog ve güvenlik uzmanı olmaktan ziyade bir araştırmacı
olarak yaklaşma eğilimindedir. Entelektüel bir ortamdaki araştırma ve
tartışma forumu doğal olarak şiddetle doğrudan karşı karşıya gelen
güvenlik kuvvetlerinden veya konuya taraf olan aktörlerinkinden farklı
bir yaklaşım üretmektedir. Akademik özgürlükler, siyasi ve ideolojik
tercihler, terörizmin temel nitelikleri konusunda zaman zaman örtüşen
ama bir o kadar da farklılaşan yaklaşımların ortaya çıkmasına neden
olmaktadır. Örneğin Türkiye bağlamında terör ve şiddete ilişkin çalışmaları
ile de bilinen Ümit Özdağ, Orhan Türkdoğan, Fikret Başkaya, Baskın
Oran ve Doğu Ergil gibi akademisyenlerin birbirinden farklı yaklaşımlara
sahip oldukları gözlenmektedir.
2- Devletçi/resmi yaklaşım: Devlet yetkilileri, terör konusuna güvenlik
ağırlıklı olarak bakmaktadır. Devletlerin terör tanımları, “siyasal amaçlara
ulaşmak amacıyla insanların can ve mal güvenliklerine saldırılması”,
“siyasal amaçlı şiddet başvurusu” ve “kamuoyunun tümünü veya bir
kısmını korkuya sevk eden eylemler” gibi unsurları vurgulamaktadır.
3- Medyatik yaklaşım: Medyanın terör eyleminin ne olduğuna ilişkin yaklaşımında
öne çıkan unsurların suikast, bombalama, sabotaj, işkence ve
rehin alma eylemleri gibi nedenden çok sonuçlara odaklanan unsurlar
olduğu görülmektedir. Ancak terörle ilgili haberlerde, kimi kitle iletişim
araçlarının terörist olarak gösterdikleri grupların, diğerlerince özgürlük
mücadelecisi olarak yansıtıldığı ve böylece kamuoyunda çelişkili
görüşlerin oluşmasına neden oldukları görülmektedir.
4- Şiddet yanlısı muhaliflerin yaklaşımı: Siyasal amaçlarına ulaşmak için
çeşitli şiddet türlerine başvuranlar, eylemlerini meşru görmekte ve genelde
kendilerini “özgürlük savaşçıları” olarak tanımlamaktadır. Bu yaklaşım
şiddeti meşrulaştırma amacı taşımakta, şiddet ve terörü suç kategorisinden
çıkarmayı hedeflemektedir.
Terörün neden ve kökenlerini açıklamaya yönelik olarak ise başlıca üç teoriden
bahsetmek mümkündür (Franks:2006,85):
1- Ortodoks terörizm teorisi: Terörü anlama ve analiz etmek amacıyla en
yaygın olarak başvurulan kuramdır. Terörizmin mantığını anlamaya yoğunlaşan
ve siyasi organizasyon olan devlet ve otoriteyi hedefleyen şiddet
eylemlerine odaklanan ortodoks terörizm teorisi, terörün işlevsel, sembolik
ve taktiksel yönlerini ön plana çıkarır. Terörün ne olduğu, nasıl
işlendiği ve uygulandığı sorularını cevaplar ancak niçin bu eyleme başvurulduğunu
açıklamaz.
2- Radikal terörizm teorisi: Şiddet ve terörü bu eylemlere başvuran kişi, grup
ve örgütlerin bakış açısı ile alan ve söz konusu eylemleri haklılaştırma ve
225