Din Sosyolojisi - Anadolu Üniversitesi

Kamusal Alan ve Din
GİRİŞ
Gündelik hayatımızda, içerisinde “kamu” kelimesinin geçtiği birçok cümle
kurarız: Kamu İktisâdî Teşekkülleri (KİT), kamu borçları, kamu kurumları,
kamu malları ve kamuoyu yoklaması gibi. Bu benzeri cümlelerde yer alan
kamu” kelimesi ve kavramı farklı anlamlara işaret etmektedir. Kamu İktisâdî
Teşekkülleri, devlete ait üretim sektörlerini ifade ederken, kamu borçları
devlete, dolayısıyla halkın tümüne ait borçları; kamu kurumları, devletin
hastane, okul vb. tüm sağlık, eğitim ve bürokratik kurumlarını; kamu malları
devlete ve millete ait olan varlıklarını kamuoyu ise halkın görüşünü ifade
etmektedir. Bu çerçevede, gündelik yaşamımızda kamu kurumlarıyla birçok
işlerimizi görmekteyiz. Sağlık alanında hizmet veren devlet hastaneleri, şehir
hizmetlerinde belediyeler, eğitim alanında üniversiteler vb. bu anlamda
düşünülebilir. “Kamusal alan” kavramı ise, birçok tartışma, soru ve sorunlarla
beraber gündeme gelmiştir. Bu kullanımlarda da ortaya çıktığı üzere
kamusal alan, genel olarak insanların ortak ilgi ve yaşam alanlarını tanımlayan
bir kavram olarak ortaya çıkmaktadır.
İnsanların gündelik hayatı, çok farklı unsurları içinde barındırdığı gibi, bu
farklı unsurların meydana geldiği yer de farklı mekanlar olabilmektedir. Söz
gelimi; sabahleyin evde bir baba kalkar, kahvaltı yapar ve sonra işine gider.
Sabahtan akşama kadar işte çalışır. Çocuklar eğitim almak üzere okula giderler.
Anne ev içi faaliyetlerle uğraşır. Hastalandıkları zaman hastaneye, ibadet
için camiye ve diğer birçok işleri halletmek için farklı mekanlarda bulunurlar.
Ev dışındaki bu mekanların hepsi, sadece bir aile ya da kişiler için değil, o
toplumda yaşayan tüm insanların kullanımlarına açılmışlardır. Bu mekanlara
sadece aynı ideoloji, aynı dine inanan ya da aynı düşünceye sahip insanlar
gelmezler. Çok farklı yönelime sahip insanlar gelirler. Dolayısıyla bu ortak
mekânlarda insanlar bir araya gelirken, aslında birçok şeyi de paylaşırlar ve
aralarında etkileşimler olur. Bu anlamda kamusal alan sadece fiziki bir mekanı
değil, onun da ötesinde soyut bir paylaşım, etkileşim, müzakere ve
metafor alanını ifade eder.
İşte tek tek hiç kimseye ait olmayıp ortaklaşa kullanılan ve birçok hizmetlerinden
faydalanılan bu mekanlar, genel anlamda kamusal alanlardır.
Kamusal alanlar, bu sebeple o toplumda yaşayan insanların ortak ilgilerinin
yoğunlaştığı yerlerdir. Dolayısıyla kamusal alan herkesin ortak katılımlarının
rahatlıkla sağlanabileceği mekanlar olarak birtakım düzenlemelerin konusu
olur. Yani kamusal alanda bulunma, oradan faydalanma bazı ilke ve kurallar
149