Din Sosyolojisi - Anadolu Üniversitesi

ise, Hıristiyanlığın geleneksel bağlamında olmasa da, seküler bir toplum
bağlamında sivil bir din olarak yaşamaya devam ettiği şeklinde yorumlanmaktadır.
Sivil din tezlerinin arkasında yatan temel fikir, kurumsal dinler açısından
giderek sekülerleşen ileri sanayi toplumlarında kurumsal dinlerin (devletin ya
da sivil toplumun yüceltilmesi türünden), toplumun genel değerlerini belirlemek,
toplumsal birliği sağlamak ve duyguların ifade edilmesini kolaylaştırmak
gibi geleneksel dini işlevleri gördüğüdür. Başka bir deyişle, sivil
dinler, toplumsal sistem içinde dinin karşıladığı türden ihtiyaçları karşıladıkları
için, kurumsal dinlere karşı ‘işlevsel bir eşdeğerlilik’ sunar ya da
‘işlevsel bir alternatif’ oluştururlar.
Sonuç olarak, özsel bir din anlayışından yola çıkanlar, modernleşme ve
onun sonucu olarak ortaya çıkan sekülerleşme ve çoğulculaşma gibi olguları,
din aleyhine gelişen karşı konulamaz ve tehlikeli olgular olarak görürken;
Luckmann ve Berger’in ‘görünmeyen din’ ve ‘bireysel din’ ve Bellah’ın
‘sivil din’ kuramları gibi işlevselci yaklaşımların, modern ve laik toplumda
dine bir yer bulma çabasını yansıttığı söylenebilir.
Bu bölümde kısaca görüşlerine yer verilen bilim adamları, konuyu örneklendirmek
amacıyla sınırlı tutulmuş olup; daha pek çok Doğulu ve Batılı sosyal
bilimcinin de alana önemli katkılar sağladığı unutulmamalıdır.
Özet
Sosyoloji’nin konusu ve özel sosyolojileri açıklayabilmek.
Konusu insan toplumları olan sosyoloji, toplum içinde ortaya çıkan sosyal
ilişkileri, sosyal olayları, sosyal kurumları, sosyal yapıları ve bu yapıdaki
değişmeleri inceler. Toplumsal hayatın karmaşık ve dinamik yapısını anlamaya
ve açıklamaya çalışan Sosyoloji, bir takım dallara ayrılmıştır. Bu çerçevede
sosyolojiyi, genel ve özel sosyoloji olarak iki temel kategoriye ayırmak
mümkündür. Din sosyolojisi de, sosyolojinin özel bir dalıdır.
Din sosyolojisinin konusu, bilimler sınıflamasındaki konumu ve özel din
sosyolojilerini açıklayabilmek.
Din sosyolojisi, adından da anlaşılacağı gibi, din ve toplum sorunsalı ile
ilgilenir. Bu çerçevede, din ve toplum ilişkileri, karşılıklı etkileşimi yani
dinin/dini hayatın toplum üzerindeki etkileri ile toplumun/toplumsal hayatın
din ve dini hayat üzerindeki etkileri, dini gruplaşmalar, dini kurumlar/örgütlenmeler
Din sosyolojisinin en temel konularıdır. Din sosyolojisinin
konumu, insan bilimleri ile din bilimlerini birbirine bağlayan köprüde aranmalıdır.
Başka bir deyişle din sosyolojisinin, bir yandan toplumun incelenmesi
diğer yandan dinin incelenmesine dayalı iki kanatlı durumu, onun sosyal
bilimler ile ilahiyat (teoloji) bilimleri arasında bulunmasını zorunlu kılmaktadır.
Sosyolojide olduğu gibi din sosyolojisi de uzmanlaşmış alt dallara
ayrılmıştır. Bütün dinlerin sosyolojik incelemesini kendine konu edinen genel
din sosyolojisi ile yalnız bir dine ait sosyolojik konuları ele alan özel din
sosyolojileri vardır.
26