Din Sosyolojisi - Anadolu Üniversitesi

ulunabilmektedir. Daha da önemlisi, ulus-devletin sermayedeki “milliyetçi”
karakteri giderek aşınmaya başlamıştır.
Dünyayı küresel boyutlara getiren gelişmelerde ekonomi, önemli ve başat
bir faktör olmakla birlikte, küreselleşmeyi sadece ekonomi merkezli ele almak
eksik olacaktır. Ekonomik bakımdan bu gelişmelere paralel olarak, kültürel
değişimler de kendisini göstermiştir. Küreselleşme, bu anlamda modernleşmenin
bir ölçek büyütmesi olarak Batı standartlarının tüm dünyaya yayılmasını
ifade etmektedir. Dolayısıyla Batı kültürü ve yaşam biçimi tüm dünyaya
doğru yayılmaktadır. Fakat öte yandan iletişim araçlarının gelişmesiyle
birlikte, dünyanın farklı yerlerindeki yerel kültürler de kendilerini dünya
ölçeğinde ifade etmeye başladılar. Bu bağlamda bir kültürel çeşitliliğin ortaya
çıkması da söz konusudur. Küreselleşme sürecini ve dünyada olmanın daha
fazla farkında olunmasını, teknolojik gelişmeler hızlandırmakta ve yoğunlaştırmaktadır.
Bu durum yeni etkileşim ve yakınlaşma biçimleri oluşturmaktadır. Artık
dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelen bir olayın etkileri, sadece o
bölge ya da ülkelerle sınırlı kalmamaktadır. Dünyanın birçok bölgesini farklı
şiddetlerde ama mutlaka etkilemektedir. Bundan yüzyıllarca önce, iki ülke
birbirleriyle meydan savaşı yapmakta; öncelikle bunun etkisi kazanan ve
kaybeden taraflar üzerinde hissedilmekte idi. Her ne kadar böyle bir savaşın
karşılaşan devletlerin nüfuzları oranında çevreye etkileri bulunmakta ise de,
bu etkilerin sınırlı olduğunu söyleyebiliriz. Fakat günümüzde iki ülke
arasındaki savaş ya da bir gerilimin etkileri tüm dünyada hissedilmektedir.
Bundan da öte dünya ülkeleri arasında oluşan bağımlılık o hale gelmiştir ki
bir ülkedeki kriz diğer ülkelere doğru dalga dalga yayılmaktadır. A.B.D.’de
2007’de başlayan ve dünyanın diğer ülkelerini de etkileyen finans krizini
buna örnek olarak göstermek mümkündür.
Yukarıda anlatılan küreselleşmenin tanımı, tarihsel sürecini gözden geçiriniz
ve çevrenizde küreselleşmenin bir yansıması olarak gördüğünüz gelişmeleri
yazınız.
KÜRESELLEŞME TEORİLERİ
Çok boyutlu ve karmaşık ilişkiler ağı olan küreselleşme, üzerinde çokça
tartışmaların yapıldığı bir konudur. Bu bağlamda ne olduğu, oluşumu ve
işleyişi hakkında farklı adlandırmalar ve görüşlerin olması gayet doğaldır.
İşte bu başlık altında küreselleşmeyi açıklamaya çalışan teorileri ele almak
gerekmektedir. Bunlardan başlıcalarını kısaca şöyle ifade edebiliriz.
1- Immanuel Wallerstein-Modern Dünya-Sistemi
Sosyal bilimlerde tartışılan teorilerden ilki Immanuel Wallerstein’a aittir.
Wallerstein, küreselleşme kavramını “modern dünya-sistemi” ile tanımlamaktadır.
Ona göre, modern dünya-sistemi 16. yüzyılda, öncelikle Avrupa’da
vücuda gelmiştir. Kendi içerisinde bir dizi süreç sayesinde, bu dünya
sistemi kesintisiz olmasa da, devamlı bir şekilde 19. yüzyılın orta veya
sonlarında yerkürenin bütün coğrafi bölgelerine yayılmıştır. Bu coğrafi
bölgeleri kendi toplumsal işbölümüne eklemiştir. Böylelikle tarihsel bakımdan
yeni bir durum yaratmıştır. İnsanlığın tarihinde ilk defa olarak, yeryüzünde
sadece bir tek tarihsel sistem bulunmaktadır. Bu kapitalist dünya-ekonomi,
bugün hâlâ varlığını sürdürmekte ve toplumsal işbölümüne yeryüzünün bütün
131