Din Sosyolojisi - Anadolu Üniversitesi

ilgisine açık mekanlar olarak gündelik dilde kullanılmaktadır. Fakat somut
kamusal alan tartışmalarına baktığımız zaman, kamusal alan olarak zikredilen
mekanların kimi zaman daralma ve genişlemeye uğradığını da görmekteyiz.
Söz gelimi; parklar, sokaklar, hastaneler, okullar, tüm devlet daireleri ile ilgili
tartışmalar başladığında, kamusal alanın nereleri kapsadığı sorusu tekrar
gündeme gelmektedir.
Aile ve ev tabii olarak kamusal alan düzenlemelerinin dışında kalmakla
birlikte, zaman zaman bu düzenlemelerden etkilenebilmektedir. Fakat yine de
ev, kişinin “özel”ini yaşayabileceği bir alan olarak hep ilk sıralarda yer
almaktadır. Bununla birlikte günümüzde iletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla
birlikte, “özel alan”ın kamulaşması gibi bir olgudan bahsedebiliriz.
Televizyon ve internet üzerinden özel hayatın daha çok gündeme gelmesi ile
özel hayatların birçok boyutlarıyla kamuda konuşulur hâle gelmesi bu durumun
yansımaları olarak görülebilir. Yine kameraların park, sokak, apartman
girişleri yanında, özel yaşam alanlarının içine kadar girmesi de bu olguyu
pekiştirmektedir. Nitekim, cep telefonları, fotoğraf makinaları ve gizli
kameraların sürekli devrede olması, özel alanın “özel” olarak kalmasını
zorlaştırmaktadır. Bu da klasik anlamda özel alanın mahremiyetini yok
etmekte, mahremiyet anlayışını dönüştürmekte ya da yeni mahremiyet anlayışları
oluşturmaktadır. Bilindiği gibi mahremiyet alanı, özel hayatın dışarıya
deşifre olmaması üzerine dayanmaktadır. Giderek kişiye mahrem alanların
kalmaması, sınırlarının daralması ve mahremiyetin deşifre olması karşısında,
özel ve kamusal alan arasındaki ayrımlar da bulanıklaşabilmektedir. Meselâ,
eskiden kamusal ve özel alandaki kıyafetler daha sıkı tanımların ve uygulamaların
konusu olabilirken, bugün bunlarda bir gevşeme meydana gelmiştir.
Bunlara yönelik kınama ve ayıplamalar azalmıştır.
Kamusal Alan ve Küreselleşme
Küreselleşme, iletişim araçları üzerinden dünyadan daha çok haberdâr olunması
süreci olarak önem taşımaktadır. İnternet, televizyon, uçak vb. iletişim
ve ulaşım araçları olmadan önce, bir toplumdaki insanın kamusal alan olarak
karşılaşabileceği ve ufkuna girecek mekanlar, alanlar tabi ki kısıtlıydı. Fakat
küreselleşme süreci ile kamusal alanın birebir içinde bulunulan bir mekan
olmasının gerekliliği kalmamıştır. İnsanların (umumun) kendilerini ilgilendiren
hususlarda bir iletişime, etkileşime, diyaloga, tartışmaya girdikleri her
durumda, internet ortamının yeni kamusal alanlar oluşturduğu söylenebilir.
Zira orada birbirini hiç görmeyen insanlar, ortak bir mekana değmeden, kendi
ülkelerinin de sınırlarını aşarak dünya ölçeğinde kendilerini ilgilendiren
konularda bir diyalog ve tartışmaya girebilmekte, ortamlar oluşturabilmektedirler.
Üstelik sanal olarak nitelenen bu tartışma, diyalog ve iletişim ortamları,
insanların gündelik hayatını etkilemek konusunda oldukça sahicidirler.
Bu bağlamda küreselleşmenin mekanı önemsizleştiren yapısı, kamusal alanın
da yeni sanal mekanlar üzerinden tartışılmasına imkan vermektedir. Nitekim
bugün birçok alanda e-devlet hizmetinin yaygınlaşması, kamusal alanı herkesi
ilgilendiren özelliğine süreklilik kazandırmakta, ancak gerçek mekanları
zorunlu olmaktan çıkarmaktadır.
Kamusal alanın ilgili olduğu kavram ve tartışmalarla ilgili kısmı yeniden
gözden geçiriniz. Kamusal alanın hangi kavramlarla birlikte ve nasıl bir ilişki
içinde tartışıldığını ana hatlarıyla yazınız.
161