Din Sosyolojisi - Anadolu Üniversitesi

Gündelik Hayatta Din
GİRİŞ
Gündelik hayat her gün içinde yaşadığımız, hayatımızı hemen hemen bütün
yönleriyle kuşatan, rutin ilişkilerimizi düzenleyen, üzerimizde zorlayıcı
etkileri olan bir toplumsal gerçeklik alanıdır. Bizim dışımızda veya bizimle
birlikte hayat bulan pek çok gerçeklik alanı söz konusudur. Sanat, din,
siyaset, ekonomik yapı, rüyalar, metafizik tecrübeler bunlara örnek olarak
verilebilir. Gündelik hayat bütün bunlardan da izler taşıyan, görünüşte çok
önemli olmayan ama aslında hepsinden çok daha fazla biçimde birey
üzerinde etkili olan yaşantı alanıdır.
Birey doğduğunda kendi dışında kurulmuş bir dünya ile karşı karşıya
kalır. Henüz bu dünyayı anlamaktan, dolayısıyla bu dünyanın kurulmasına
katkıda bulunmaktan çok uzaktır. Yakın çevresinden başlamak üzere diğer
insanlarla ilişki biçimleri, temel fizyolojik ihtiyaçlarını karşılama konusundaki
davranış biçimleri, hayatını saran kültür öğeleri hazır olarak karşısındadır.
Birey toplumsallaşma sürecinde bütün bu verili dünyayı içselleştirir
ve sosyal kişiliğinin bir parçası haline getirir. Aslî sosyalleşme denilen
çocukluk evresindeki bu süreç sonucunda bireyde kalan izler, daha sonraki
hayatında kolay kolay değiştirilemez. Bireyin dini tutum ve davranışları da
köklü bir biçimde bu dönemde inşa edilir.
Gündelik hayat çok basit olarak görülse de, aslında geniş ve girift ilişki
formlarından oluşur. Gündelik hayatın merkezinde ağırlıklı olarak aile hayatı,
çalışma hayatı, boş zaman faaliyetleri ve iletişim biçimleri yer alır. Merkezin
bu derece geniş olması dikkat çekicidir. Siyaset, hukuk, sağlık ve eğitim gibi
kurumlar bu merkezde yer alır. Aslında gündelik hayat, hayatımızı düzenleyen
bütün toplumsal kurumlardan asgari ölçüde örnekler taşır. Bize kendimize,
topluma, dünyaya nasıl bakacağımız konusunda bir bakış açısı sunar;
davranışlarımızı düzenleyen asgari bilgi reçeteleri verir. Böylelikle sosyalleşme
sürecinde birey hiç farkında olmadan geniş bir bilgi yığınıyla donanmış
olur. Bu artık sosyalleşmeden de öte kültür edinme sürecidir. Çünkü
sosyalleşme sürecinde toplumsal kuralları öğrenir ve içselleştiririz. Kültür
edinme (kültürlenme) sürecinde ise kurallardan öte toplumu meydana getiren
maddi-manevi öğeleri ve bunları nasıl kullanacağımızı da öğreniriz. Burada
sadece bir bilgi donanımı yoktur. Aynı zamanda içselleştirme yani kendimize
mal etme durumu söz konusudur. Dolayısıyla doğduğumuzda “bizim dışımızda”,
hazır olarak bulduğumuz dünya duygusal anlamda da artık “bizim
dünyamız” haline gelir.
171