Din Sosyolojisi - Anadolu Üniversitesi

Mülakat tekniği ankete göre, araştırıcıya ayrıntılı bilgi toplayabilme veya
konuyu derinleştirme hususunda, duruma göre hareket etme serbestliği sağlar.
Ayrıca, anlaşılmayan soruyu açıklama, tekrar etme imkânı verdiği gibi
karanlıkta kalan yönlerin ek sorularla aydınlanması imkânını da verir.
Dini sosyal gerçekliğin tüm yönleriyle ortaya çıkarılabilmesi amacıyla, bir araştırmada
birden fazla tekniğin kullanılması gerekebilir.
Yukarıda sıralanan araştırma tekniklerini gözden geçirerek, sosyal bilimlerde
kullanılan diğer araştırma tekniklerine örnek vermeye çalışınız
Karşılaştırma
Toplumsal olay ve olgularla ilgili salt durum tespiti yapmak, betimlemek,
bilimsel gerçeğe ulaşabilmek için tek başına yeterli değildir. Sosyoloji ve doğal
olarak din sosyolojisi; aynı zamanda gözlemini yani vasıflamasını yaptığı
olguları karşılaştırmak ve açıklamak zorundadır.
Bilimsel sonuçlara erişmede somut ve tek bir olayla yetinilmesi önemli
bir eksikliktir. Mutlaka başka zaman ve yerlerde karşılaşılan olgularla karşılaştırmalar
yapılması, inceleme konusunu anlama, açıklama ve genellemelere
gidilebilmesi için gereklidir. Yoksa belli zaman ve yerdeki bir olaydan
hareketle genellemelere gitmek insanı yanılgılara ve ön yargılara götürebilir.
Diğer yandan, sosyoloji olayları, toplumsal yapının öğeleri ve diğer
sosyal olaylarla bağlamı içerisinde bir bütün olarak ele alır. Çözümü de bütünün
parçaları üzerinde yapar. Bu yönden, monografi ve anket gibi dolaysız
gözlem teknikleri bu bütün göz önünde tutulmadan yapılırsa, doğruluk ve
uygunluk derecesini kaybeder.
Bütün bunların önlenebilmesi için, karşılaştırmalar yapılması ve karşılaştırmaların
da gözlem ile başlaması gerekmektedir. Karşılaştırma, sosyolojik
araştırmaya girişen bir araştırmacıya belli bir veriyi kontrol etmek, çözümlemek
ve ondan belirli, somut ve genel esasları çıkarmak imkânı veren
biricik yoldur.
O halde, din sosyolojisi araştırdığı olayların özelliklerini anlayabilmek,
genellemelere gidebilmek için, onu başka zaman ve yerlerde ortaya çıkan
olgularla karşılaştırmak zorundadır. Üç çeşit karşılaştırmadan söz edilebilir.
Tarihi, etnolojik ve istatistik karşılaştırmalar.
Tarihi karşılaştırmalarda, dinler tarihi, karşılaştırmalı dinler tarihi ve diğer
dini ilimlerin verilerinden hareket edilir. Etnolojik ve antropolojik
karşılaştırmalar ise, farklı kültür ve medeniyet düzeyine sahip toplumların din
ve toplum ilişkilerinin ve dini hayatlarının araştırılmasında ve anlaşılmasında
din sosyologlarınca yararlanılan kaynaklardır. İstatistikler de bir gözlem
tekniği olarak din sosyolojisi araştırmalarına önemli katkılar sağlarlar
Açıklama
Din sosyolojisinde incelenen olayın gözlemlenmesi ve karşılaştırılmasından
sonra açıklama ile sonuçlanması gerekir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, konunun seçiminden itibaren araştırma
boyunca, uyulması gereken en önemli yöntemsel sorumluluk olan objektiflik,
12