Identyfikacja i delimitacja obszarów problemowych/strategicznej ...

3.1 3.1 Potencjalne Potencjalne kanały kanały transmisji transmisji – ujęcie ujęcie teoretyczne
teoretyczne
Wskazanie, w jaki sposób infrastruktura społeczna może potencjalnie wpływać na rozwój społeczny,
jest kluczowe z punktu widzenia określenia obszarów i rodzajów inwestycji, które dają największe
zwroty, a także umożliwia lepszą specyfikację modelu ekonometrycznego prezentowanego
w późniejszym rozdziale. Literatura przedmiotu wyróżnia 4 podstawowe kanały wpływu
infrastruktury społecznej na poziom rozwoju społeczno-gospodarczego:
• Produktywność kapitału prywatnego
• Akumulacja kapitału ludzkiego
• Akumulacja kapitału społecznego
• Nierówności społeczne
Od prac autorstwa Aschauera (np. 1989), najpopularniejszym podejściem jest traktowanie
infrastruktury publicznej jako czynnika produkcji występującego w zagregowanej funkcji produkcji
obok kapitału i pracy. Jest to specyficzny rodzaj kapitału, który zwiększa produktywność kapitału
prywatnego (Barro, 1990) lub zmniejsza koszty transakcyjne. Dla przykładu, inwestycje w szkolnictwo
wyższe zwiększają produktywność kapitału prywatnego, gdyż absolwenci pracujący w firmach
prywatnych efektywniej wykonują postawione przed nimi zadania. Obecność silnych ośrodków
naukowych i ich kooperacja z firmami prywatnymi może zwiększać poziom innowacyjności, a więc
i produktywności firm w danym regionie. Co więcej, wskazuje się również, że kapitał społeczny (na
który wpływ ma infrastruktura społeczna) może wpływać bezpośrednio na poziom technologii. Jak
pokazał Sturm et al. (1998), w modelowaniu ekonometrycznym nie ma znaczenia czy kapitał
społeczny jest czynnikiem produkcji, czy wpływa bezpośrednio na poziom technologii, co ułatwia
proces konstrukcji modelu i umożliwia uniknięcie części błędów specyfikacji.
Trwałość oddziaływania infrastruktury zależy od implikacji teorii, w ramach której jest rozważana.
W ramach neoklasycznej teorii wzrostu, gdzie wzrost gospodarczy zależy od egzogenicznego postępu
technicznego, pozytywne oddziaływanie inwestycji infrastrukturalnych jest tylko przejściowe.
Natomiast w przypadku modeli wzrostu endogenicznego, inwestycje infrastrukturalne mogą trwale
oddziaływać na wzrost gospodarczy. Jednakże, nawet w przypadku neoklasycznej teorii, okresy
przejściowe oddziaływania infrastruktury mogą być kilku lub kilkunastoletnie, więc dla niniejszego
projektu mogą zostać uznane ze długookresowe. Przyjęty 10-letni okres analizy nie pozwala rozróżnić
między egzo- i endogenicznymi teoriami wzrostu gospodarczego. Bez względu na przyjętą
perspektywę teoretyczną, malejąca krańcowa produktywność kapitału prowadzi do wniosku, że
największych zwrotów z kapitału publicznego może oczekiwać tam, gdzie jest go najmniej.
Na poziomie regionalnym, infrastruktura społeczna ma też znaczenie w lokalizacji inwestycji
prywatnych. Dobrze rozwinięty system edukacji, opieki zdrowotnej czy dostępność infrastruktury
sportowo-rekreacyjnej zmniejsza koszty działania i może być decydująca przy lokalizacji
przedsiębiorstw. 66 Stwierdzenie takiego oddziaływania na poziomie regionalnym wcale nie musi
oznaczać, że infrastruktura zwiększa produkt krajowy, gdyż może zmniejszać produkt w innych
66 Dowodem anegdotycznym na istnienie takich zależności są choćby doniesienia prasowe o zwracaniu przez
inwestorów uwagi na obecność przedszkoli i szkół angielskojęzycznych, w których mogłyby uczyć się dzieci
obcojęzycznej kadry menadżerskiej.
Analiza wpływu inwestycji w infrastrukturę społeczną na wzrost gospodarczy województwa śląskiego – Raport końcowy
111