Identyfikacja i delimitacja obszarów problemowych/strategicznej ...

Jak podkreślają w artykule przeglądowym Romp i de Haan (2007), w literaturze przedmiotu kształtuje
się konsensus mówiący, że wydatki publiczne mają pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy.
W przeciwieństwie do pierwszych estymacji, zwrot z inwestycji publicznych jest uważany za zbliżony
do tego z inwestycji prywatnych. Ponadto, efektywność poszczególnych inwestycji różni się
w zależności od kraju, regionu, rodzaju infrastruktury oraz branży. Zwrot z konkretnej inwestycji
zależy też od jej jakości i lokalnego zasobu kapitału oraz jego struktury.
Infrastruktura społeczna oddziałuje jednak głównie pośrednio poprzez akumulację kapitału
ludzkiego, co oznacza, że jej oddziaływanie bezpośrednie jest tylko niewielką częścią jej
oddziaływania.
Badaniu podlegało też przestrzenne oddziaływanie infrastruktury. Porównując siłę oddziaływania
infrastruktury na poziomie regionalnym i między-krajowym, Holtz-Eakin (1992) wyciągnęli wnioski, że
efekty zewnętrzne infrastruktury są niewielkie. Natomiast istotność efektów dyfuzji jest stwierdzana
przez Pereira i Roca Sagales (2003) dla regionów Hiszpanii, poprzez uwzględnienie efektów
przestrzennych. Duże znaczenie efektów przestrzennych jest też potwierdzane przez Cohen
i Morrison (2004) dla stanów USA.
Większy wpływ na wzrost gospodarczy ma infrastruktura techniczna (ang. core-infrastructure) niż
społeczna czy administracyjna. Warto również zwrócić uwagę, że pomimo faktu, że nowe inwestycje
infrastrukturalne są bardziej politycznie opłacalne, koncentracja wydatków na nowych projektach
infrastrukturalnych może prowadzić do zaniedbań w działającej infrastrukturze (Romp, de Haan
2007). Dla przykładu, model Rioja (2003) pokazuje, że przeniesienie części środków z nowych
inwestycji na utrzymanie infrastruktury może mieć pozytywne ekonomiczne skutki.
Odniesienie ogólnych wniosków do polskiej specyfiki umożliwiają wnioski z raportu Światowego
Forum Ekonomicznego (World Economic Forum, 2008). Zdrowie i edukacja na poziomie
podstawowym oraz edukacja średnia i wyższa zostały uznane za podstawowe filary konkurencyjności
gospodarki. Raport wyróżnia 3 etapy rozwoju gospodarek: oparty o akumulację czynników
wytwórczych, oparty o wzrost efektywności oraz oparty o innowacje. Oprócz tych podstawowych
kategorii wskazano jeszcze na 2 przejściowe pomiędzy poszczególnymi z nich. Polska została
zakwalifikowana właśnie do takiej przejściowej kategorii: pomiędzy opartą na efektywności i opartą
na innowacji. Na tym etapie rozwoju kluczowymi czynnikami wzrostu są m. in. edukacja średnia
i wyższa, kształcenie ustawiczne, a na znaczeniu zyskują: rozwój powiązań ekonomicznych
w gospodarce oraz „czysty” postęp technologiczny, który staje się jedynym źródłem wzrostu
w długim okresie (WEF, 2008).
W uzupełnieniu do takiej linearnej koncepcji rozwoju ekonomicznego warto dodać, że braki
w infrastrukturze zdrowotnej lub edukacyjnej prowadzą do zablokowania wzrostu, mimo że na
obecnym poziomie rozwoju Polski, jej wzrost w coraz większym stopniu bazuje na zmianie
technologicznej. Ponadto warto zwrócić uwagę, że Polska, lepiej niż w innych kategoriach, wypada
w ocenie jakości zdrowia i edukacji, które są bezpośrednio związane z infrastrukturą społeczną.
Właśnie zdrowie i edukacja podstawowa w Polsce są najlepiej oceniane spośród wszystkich
wymiarów. Wynika stąd, że, poza wyjątkowo słabo rozwiniętymi regionami, infrastruktura społeczna
jest koniecznym warunkiem dalszego rozwoju, ale nie jego głównym motorem napędowym.
Analiza wpływu inwestycji w infrastrukturę społeczną na wzrost gospodarczy województwa śląskiego – Raport końcowy
115