Identyfikacja i delimitacja obszarów problemowych/strategicznej ...

RAMKA 7. EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI EX ANTE ORAZ CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA EFEKTYWNOŚĆ
INWESTYCJI – ANALIZA JAKOŚCIOWA
Ocena ex-ante efektywności inwestycji powinna, zdaniem ekspertów, zebranych w ramach panelu
FGI, koncentrować się na analizie potrzeb społeczności lokalnej i ich zaspokajaniu. Takie podejście,
które określić można mianem popytowego, dominowało zarówno wśród dyskutantów, jak
i przedstawicieli JST, biorących udział w badaniu IDI. Ponadto, wśród kryteriów efektywności
inwestycji podano jej wpływ na promocję regionu. Zwrócono również uwagę na potrzebę wdrażania
długofalowych strategii na szczeblu lokalnym i na korzyści, wynikające ze specjalizacji określonych
obszarów w pewnym zakresie – np. Świętochłowice mogłyby stać się zapleczem infrastruktury
mieszkaniowej dla konurbacji śląskiej, gdyż jest ona de facto jednym organizmem miejskim i istnieją
dogodne połączenia komunikacyjne umożliwiające korzystanie z infrastruktury społecznej
zlokalizowanej w innych miejscowościach. Zdaniem ekspertów, najlepszą metodą sprawdzenia
efektywności inwestycji ex-ante są badania ankietowe, przeprowadzone wśród mieszkańców – jak
pokazała praktyka często ich oczekiwania są rozbieżne z planami lokalnych władz. Podobne
podejście prezentowali respondenci, ankietowani w ramach badania IDI – również w tym przypadku
o efektywności przeprowadzonego przedsięwzięcia świadczy frekwencja w danej placówce.
Jedno z ważniejszych pytań w scenariuszu wywiadu IDI dotyczy czynników efektywności inwestycji
w infrastrukturę społeczną. Respondenci w pierwszej kolejności, poza dopasowaniem do potrzeb
lokalnych, wymienili uniwersalność inwestycji. Podany przykład dotyczył biblioteki, która służy
mieszkańcom nie tylko jako miejsce, gdzie wypożycza się i czyta książki, ale również jako sala
konferencyjna i miejsce różnego rodzaju wystaw. Często nowo wybudowane boiska szkolne
udostępnia się w godzinach pozalekcyjnych mieszkańcom. Takie podejście umożliwia zwiększenie
grona odbiorców, a więc również efektywności danej inwestycji. Kolejnym czynnikiem,
wymienionym przez ankietowanych, jest trwałość infrastruktury – powinna ona bowiem służyć
mieszkańcom przez kilkadziesiąt lat. Od inwestorów wymaga się przewidywania przyszłych potrzeb
ludności tak, aby również za kilkanaście lat nowy obiekt miał wystarczające grono odbiorców.
Warunek ten jest ściśle powiązany z uniwersalnością inwestycji – im szersze jest spektrum
możliwych zastosowań, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że w przyszłości zabraknie jej
użytkowników. Czwartym kryterium efektywności przedsięwzięcia jest łatwość jego utrzymania –
nowoczesna inwestycja powinna być energooszczędna i trwała, tak aby bieżąca eksploatacja nie
pochłaniała znaczących środków finansowych. Wśród wymienianych kryteriów najczęściej
powtarzała się jednak użyteczność inwestycji – to przede wszystkim tym czynnikiem powinny się
kierować władze JST przy wyborze kierunków inwestowania.
Warto zwrócić uwagę, że zaproponowana w badaniu jakościowym analiza inwestycji ex-ante jest
komplementarna do metod ilościowych zaprezentowanych w raporcie. Ze względu na rozbudowanie
analizy o dodatkowe wymiary, tj. trwałość, uniwersalność czy łatwość utrzymania, które nie poddają
się metodom ilościowym, pozwala w szerszym zakresie ocenić potencjalną efektywność konkretnych
inwestycji infrastrukturalnych.
Analiza wpływu inwestycji w infrastrukturę społeczną na wzrost gospodarczy województwa śląskiego – Raport końcowy
141