Identyfikacja i delimitacja obszarów problemowych/strategicznej ...

literatury, gdzie panuje konsensus (bez względu na przyjętą perspektywę teoretyczną), że
największych zwrotów z kapitału publicznego można oczekiwać tam, gdzie jest go najmniej (ze
względu na malejącą produktywność krańcową kapitału). Takie rozmieszczenie inwestycji świadczy
poniekąd o patrzeniu na tego typu przedsięwzięcia przez pryzmat potrzeb lokalnej ludności –
w ocenie samorządów i decydentów inwestycja efektywna to taka, która zaspokaja braki
w określonym zakresie i jest dopasowana do potrzeb mieszkańców.
Wpływ inwestycji w infrastrukturę społeczną na wzrost gospodarczy w badanych JST jest trudny do
zidentyfikowania w jednoznaczny sposób – jeżeli występuje dodatnia współzależność, to często jest
ona słaba i wynika raczej z procykliczności wydatków niż z przyczynowości. Jest to zgodne
z wnioskami z przeglądu literatury – inwestycje w infrastrukturę społeczną oddziałują na wzrost
gospodarczy pośrednio, a efekty widoczne są (ewentualnie) w długim okresie. Często nie można
zaobserwować wyraźnej współzależności pomiędzy nakładami a wzrostem gospodarczym, co jednak
nie musi świadczyć o małej efektywności inwestycji w danej JST, gdyż pomimo braku wpływu na
wzrost gospodarczy w krótkim okresie, może ona znacznie podnieść poziom życia mieszkańców
i przyczynić się do przyspieszenia rozwoju w dłuższej perspektywie.
W ramach zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI) analizowane były kanały wpływu
infrastruktury społecznej na rozwój społeczno-gospodarczy. Zdania ekspertów są zbieżne z wynikami
uzyskanymi w przeglądzie literatury. Głównym kanałem transmisji rozwoju infrastruktury społecznej
na wzrost gospodarczy jest edukacja i poprawa jakości kapitału ludzkiego. Taki wpływ wymienili
niemal wszyscy eksperci i generalnie zgodzili się, że właśnie w ten sposób infrastruktura społeczna
najsilniej oddziałuje na wzrost gospodarczy. Ponadto, zwrócono uwagę na fakt, że pozostałe
komponenty infrastruktury społecznej są niejako komplementarne do infrastruktury edukacyjnej,
gdyż wpływają na podniesienie jakości życia, a tym samym są atrakcyjnym miejscem osiedlenia się
dla wykształconych pracowników. Infrastruktura pomocy społecznej oddziałuje na wzrost poprzez
aktywizację zawodową bezrobotnych i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, wpływ ten jest
jednak stosunkowo niewielki. Wszyscy paneliści zgodzili się co do bezpośredniego wpływu inwestycji
w infrastrukturę społeczną, poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w regionie. Ważnym czynnikiem,
sprzyjającym efektywności inwestycji w infrastrukturę społeczną, jest ich komplementarność i
długofalowe planowanie kompleksowej jej rozbudowy. Ocena efektywności inwestycji ex-ante
powinna opierać się o rzeczywiste potrzeby mieszkańców – podejście popytowe dominuje wśród
ekspertów. Inwestycje w infrastrukturę społeczną powinny być więc najintensywniejsze tam, gdzie
ich zasób jest mały i gdzie pozwolą one w większym stopniu zaspokoić potrzeby mieszkańców. Z
drugiej strony, również specjalizacja poszczególnych obszarów w zakresie komponentów
infrastruktury społecznej może przynieść pewne korzyści, szczególnie w zakresie konurbacji śląskiej,
która jest de facto jednym organizmem.
Analiza danych pochodzących z indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) dostarcza
dodatkowych danych na temat potencjalnych kanałów wpływu infrastruktury społecznej na wzrost
gospodarczy. Po pierwsze, dobrze rozwinięta infrastruktura społeczna podnosi atrakcyjność
inwestycyjną gminy. Choć jej wpływ jest niewątpliwie mniejszy niż infrastruktury technicznej (jak np.
drogi, uzbrojenie terenu), to wciąż wysokiej jakości infrastruktura edukacyjna czy zapewnienie
bezpieczeństwa zdrowotnego (wysokiej jakości lecznictwo) pomagają JST znaleźć potencjalnych
inwestorów. Bogaty zasób infrastruktury mieszkaniowej ułatwia przedsiębiorstwom decyzję
o zlokalizowaniu zakładu w określonym mieście.
Analiza wpływu inwestycji w infrastrukturę społeczną na wzrost gospodarczy województwa śląskiego – Raport końcowy
123