DZIEŁA - Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona

250
Dokumenta. — IV
Należałoby tedy sądzić, że Sievers wiedzący o tern, a temu
się niesprzeciwiający, w duchu swojej pani dezaprobuje czyny
pruskie. Aliści zawczoraj Igelstrom napisał powtórny bilet do
Ożarowskiego, wyraźnie bez najmniejszej ogródki jemu deklarujący,
że wszelkiemi siłami przeciwia się marszowi regimentu
Działyńskiego i armat naszych. Ten bilet, wraz z responsem
równie też Igelstroma do Rzewuskiego hetmana, przesłał Ożarowski
do Grodna, a tymczasem też i regiment i armaty zatrzymał.
Tę tedy enigmę ma nam rozwiązać albo respons
konfederacyi, no wmiesto toho, wojska moi doszli do Warszawy i konfederaciu
odkryli za spinoi armii. Oni sami nie sdierżali słowa i tepier bieru Ukrainu
w zamień moich ubytków i poteri ludiej. — Czitano s nasmieszkoj i wieleno
Zubowu skoreje zagotowit otwieU. — W ten sposób Katarzyna usprawiedliwiała
podstęp użyty względem Targowiczanów, którzy jéj posłużyli do tem łatwiejszego
rozbrojenia swéj Ojczyzny! — Wszakże depcząc i niwecząc Polskę, chciała
oszczędzać ludzi, co jej do tego pomogli. Warto odczytać list jej pisany z tego
powodu do Sieversa 16/27 marca, 1793. »I1 n'était guère à prévoir que la nation
polonaise recevrait avec une soumission unanime la nouvelle d'un événement
qui change son existence politique, quoique rendu inévitable par sa position
et par la nécessité des circonstances. S'il eût été à désirer que ceux qui
ont toujours été le plus dans mes intérêts donnassent en cette occasion un
exemple de résignation, il n'est pas moins vrai qu'il serait cruel d'exiger de
certains individus le sacrifice publique de leurs sentiments et de leurs opinions
politiques, quoique exaltées, quoique erronées... (Tu imperatorowa zaleca, aby
ile możności zachować względem nich umiarkowanie). Je vous avertis que j'ai
nommément pris sous ma protection immédiate les chefs de la confédération de
Targowitza, dont deux se trouvent ici et le troisième, comte Rzewuski, à Grodno.
Comme le dévouement qu'il montre depuis longtemps pour ma personne
pourrait en quelque sorte faire tomber sur lui le soupçon d'avoir servi d'instrument
dans un événement que ses concitoyens peuvent regarder comme désastreux,
je ne puis pas trouver mauvais qu'il tâche de s'en laver par tous les
moyens que l'usage et les lois de son pays mettent à sa portée. De quelque
manière qu'il énonce ses sentiments ou ses opinions, je vous enjoins de ne pas
lui en demander compte et de le laisser en pleine liberté; bien persuadée au
reste que le comte Rzewuski, sachant apprécier au juste cette nouvelle preuve
de ma générosité, ne voudra pas en abuser et mettra à ses démarches les bornes
que sa prudence et les égards dus au maintien de la tranquillité et du bon
ordre lui prescriront*.
Listy króla do Bukatego. 251
z Grodna albo przyjazd Sieversa. Môllendorf napisał list do
Bucholtza, wmawiając winę jakoby w naszych, którzy się dobrowolnie
nie chcieli dać wyprzeć z swoich kwater, i zatem aby
naszemu źołnierstwu kazano ustąpić z Wielkiej Polski, a przenieść
się w Krakowskie i Sandomierskie, i o to podał znowu
notę Bucholtz.
Względem opłaty liwerunków naszych, jeszcze nic nie wyjaśnił
Igelstrom.
83.
(Stanisław August pisze do króla angielskiego, błagając, by Polskę ratował.)
Warszawa, dnia g lutego ijgs.
Idąc za radą WPana, piszę dziś do króla angielskiego list,
który oddałem panu Gardiner 1 ). Przyczyny dla których nie
przez WPana ten list posyłam są te : gdy mój list pójdzie pod
kopertą posła angielskiego tutejszego, będzie mniej podlegać
ciekawości pruskiej po drodze, powtóre : gdy WPan teraz jesteś
w dependencyi Generalności, mogłoby oddanie tego listu mego
królowi angielskiemu ściągnąć dla WPana kiedykolwiek jakie
przykrości, dla tego że ten krok bez niéj jest uczyniony, a ona
tak jest zazdrosną o tę swoją zwierzchność, iż wątpię aby i kanclerz
Małachowski wziął na siebie dać WPanu jakowe (podług
listu WPana do niego) do Dworu angielskiego zlecenie, póki
z Grodna nie będzie miał na to wyraźnego rozkazu.
1 ) Wilhelm Gardiner przybył do Warszawy w październiku, 1792 roku,
jako rezydent angielski na miejsce p. Hailes, którego stosunki z przywódzcami
sejmu czteroletniego zbyt były ścisłe, aby mógł za rządów konfederacyi targowickićj
w Polsce pozostać. Hailes przeniesiony został do Kopenhagi. Kilka depesz
pana Gardiner z r. 1792, znajduje się ogłoszonych w Skarbcu Sienkiewicza,
t. I, s. 1S7 et seqq.