DZIEŁA - Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona

190 Dokumenta. — IV.
się nie stanie, bo kto nie zechce widzieć dzieci swoje katolikami,
taka każda osoba nie przybierze sobie żony ani męża
wiary katolickiej. Ze zaś to prawo nie będzie tych małżeństw
mieszanych tamowało, sądzę ztąd, że we wszystkich prawie
dyssydenckich wyznaniach zbawienie wieczne supponują być
i dla katolików otwarte. A zatem rozumiem, że się spodziewać
można, iż za lat 30 inszych prawie mieszkańców w Polsce nie
będzie jak tylko katolicy. A zważcie sami, jaki to wielki przybytek
jedności a zatem i siły urośnie dla nas, mianowicie z tych
kroci tysięcy chłopstwa dyzunickiego, które się (że tak rzekę)
wtopi nieznacznie do unii. Ta mowa moja zrobiła skutek. Ks.
Adam Sapieha i kilku inszych mówili równie na odbicie propozycyi
Dłuskiego. Ze jednak jeszcze kilku opierało się, już się
zabierono ad turnum. Jam znowu prosił raczej o jednomyślność,
i tandem stanęła o 6-téj wieczorem. Marszałek Małachowski
zaprosił Senat i posłów do całowania ręki królewskiej, w podziękowanie
za pomyślne starania w tak dobrej rzeczy. Gdy
Hulewicz Benedykt w swojej kolei przystępował do mnie, powiedziałem
mu : Stary hultaju ! jeszcze ustawnie biegasz za
dziewkami, mięso jesz w wielki tydzień, drwisz ze wszystkiego
i tylko dla uciechy chciałeś biskupów zaambarasować ; gdybyś
był dłużej się opierał, byłbym ci to publicznie powiedział. A że
przed konkluzyą, Radzicki długą mowę wcale sarmacką przeciw
mieszczanom czytał, tak jak żeby die 14 nic a nic nie
było postanowiono, przywołałem go do siebie i powiedziałem •
wstydzę się, że stary i rozumny człowiek tak gada i po sarmacku
i po dziecinnemu. Wczoraj koło 300 mieszczan i warszawskich
i innych, opadli mię z radosnym płaczem dziękczynienia
wychodzącego z zamku, i jam się rozrzewnił i podziękowałem
Bogu za tę słodycz nagradzającą mi tyloliczne dwudziestokilkuletnie
przykrości.
(Cyfrowany.
W tym momencie dowiaduję się, że dwóch kuryerów
Francuzów, a jeden moskiewski, gdy się o tern prawie dowie-
Listy króla do Buka tego. 191
dzieli, rzekli : co mamy do swego kraju powracać, wolimy tu
zostać, nasz majątek wniesiemy, do przyjaciół napiszemy. Nie
mogli utaić cudzoziemscy ministrowie tu będący zmartwienia
swego z tego ewentu 1 ).
36.
(Uchwala 3-go maja.)
Warszawa, dnia 4 maja ijgi-
Tu przyłączone pismo francuskie możesz WPan przetłumaczyć
kazać po angielsku i do gazet podać-).
Czas mi nie wystarcza okoliczności i anekdotów wypisywać,
niektóre ci powie prymas.
Dziękujmy Bogu, bo on cud zrobił dla nas. W Stambule
podobno pożar i rebellia sprawdzi się.
:
) Rezydent saski Essen pisze o téj uchwale 23 kwietnia: «Cet arrangement
auquel personne ne s'était attendu, d'après l'esprit qui avait dominé depuis
des siècles en Pologne parmi les nobles et leur mépris et haine contre
tout ce qui n'est pas gentilhomme, a donné une grande inquiétude et beaucoup
de mécontentement à MM. de Goltz et de Caché qui, immédiatement après
la publication de cette loi, en ont rendu compte à leurs cours, et l'on croit ici
que leur mécontentement dérive de la crainte que ces privilèges non prévus et
accordés aux bourgeois dans le royaume n'occasionnent tôt ou tard des émigrations
considérables hors des provinces qui composent les deux monarchies, pour
s'établir en Pologne». Wszakże Goltz się pociesza) uwaga, że żaden poddany
pruski lub austryacki nie zechce się przenieść do Polski: »ou personne n'est
sûr de son bien et de sa fortune*, i gdzie wreszcie może przyszły Sejm to
wszystko skasować co obecny postanowił. {Depesze z dnia 16 i 21 kwietnia,
1791). Cfr. Hermann VI. 344.
*) Pisma tego nie mamy ; musiało to być opowiedzenie sessyi 3 maja
i zaprzysiężenia konstytucyi.