DZIEŁA - Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona

300
Dokumenta. — V.
namawiać jenerała artyleryi, by tu powrócił. Panuje tu nieukontcntowanie
przeciw Dworowi berlińskiemu. Marszałek Potocki
niejednokrotnie się odzywał: «Qu'il n'y avait aucun moyen
de faire entendre raison à la Prusse, qu'elle avait trop laissé
voir sa confiance (sic) intéressée». Przyjaciele jego mówią, że
jeżeliby Polska była w stanie prowadzić wojnę, to od Prus
powinnaby zacząć.
Powiadają że Dwór berliński na seryo myśli pomagać
Polsce by zyskać jéj zaufanie, schwycić Gdańsk i Toruń i niedozwolić
Rosyi odzyskać tu przewagę. W tym duchu próbuje
on układów w Wiedniu, chce wyzyskać pokojowe usposobienie
cesarza i dla tego przedstawia mu jako środek zachowania
pokoju w świecie i w jego państwach, zawarcie przymierza
wspólnie z Polską i Saksonią. Tutaj sądzą, że wielkie
to dzieło ma się już ku końcowi, i na dowód stawiają zmianę
usposobień ze strony elektora i (zamierzone) przysłanie tu
z Wiednia na ambasadora Landrianiego.
23 grudnia (3 stycznia).
Liczba malkontentów wzrasta. Wszyscy krzyczą na króla.
Zwyczajnie w wigilią nowego roku zbierają się wieczorem
w zamku kobiety; tą rażą było ich tylko siedm, licząc w to
księżnę kurlandzką z dwoma damami swéj świty i siostrą króla,
inne wymówiły się chorobą, a większa część odpowiedziała
bez ogródki, iż po odjęciu starostw nie mają za co sukien
sobie kupować. Prymas wyjechał na wieś.
Król uskarżał się przedwczoraj w następujący sposób:
«La République avait commis une faute grossière, de ne point
faire part en son temps à la Russie de la nouvelle Constitution.
On ne peut pas assez déplorer la faiblesse et les bornes de
l'esprit humain, qui ne peut pas envisager en même temps
tous les objets et leurs relations éloignées. Ce manque essentiel
met les torts de notre côté et nous sera peut-être funeste.
Voilà ce que nous devons au parti prussien; c'est lui qui
nous fit voir que cette communication n'était guère nécessaire.
Dziennik Bułhakowa. 301
Nous nous fiâmes trop aveuglément à la faveur et à l'appui
de la cour de Berlin, mais nous voyons chaque jour davantage
que la conduite de cette cour est équivoque à notre égard.
Elle a été toujours telle et le sera toujours et en toutes choses».
Tę zmianę myśli przypisują odkryciu intryg Lucchesiniego.
Na noworoczne powinszowanie, odpowiedział król nuncyuszowi
papieskiemu w następujący sposób : »J'accepte fort
volontiers vos félicitations, mais je n'ai pas lieu de croire que
les voeux que vous faites pour mon bonheur soient exaucés.
Le commencement de cette année est bien critique pour moi
et la perspective de toute sa durée est plus mauvaise encore».
2
S grudnia {5 stycznia).
Książe Adam pisze z Drezna pod datą 26 grudnia, że
dzień każdy przynosi mu ułatwienie, że wedle wiadomości jakie
on posiada, Rosya tylko może zadawalniającą dać odpowiedź
na komunikacyą jaką Deboli ma uczynić Dworowi petersburgskiemu.
Jest on przekonany, że usposobienia Rosyi względem
Polski nie są nieżyczliwe, i że państwo to nie da pomocy
malkontentom, którzy mają zamiar zawiązać rekonfederacyą.
Król z Piatolim zajęci są teraz żydami i grają komedyą.
Temi dniami ku wieczorowi, Jego Królewska Mość dawał
żydom audyencyą siedząc na tronie i mając przy boku swym
podkanclerzego Kołłątaja, Piatolcgo i posła krakowskiego Linowskiego.
Król sam im odpowiadał, niektórzy z nich spierali
się, inni odeszli nie chcąc się do zapłaty zobowiązać. Mimo to
jednak król wziął od nich 15,000 czerwonych złotych, a Piatoli
i Linowski także o sobie zapomnieć nie musieli. Żydzi sami
nie wiedzą, co dla nich chcą zrobić. Jeden z syndyków nie
chciał położyć podpisu, dopóki nie zapyta «Pana swego» marszałka
Potockiego; poszedł więc do niego, a nie zastawszy
w domu, mówił z plenipotentem, który poradził, iż przed
podpisaniem warto dowiedzieć się czego chcą? Tych kilka
słów zatrzymało cały interes. Piatoli się wścieka; w ciągu jednego
rana cztery listy pisał do marszałka Potockiego.