DZIEŁA - Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona

170 Dokumenta. — IV.
zachwyca, i pokazuje im protokół negocyacyi swojej z Moskwą.
U Turków naturalnie zmniejszył się mocno jego kredyt. Z dyskursów
Engestroma u nas, i nawet kroków ministeryalnych,
/ sądzićby należało, że król szwedzki trwa w zamyśle owego
wielkiego związku z Turkami, Polską, Berlinem, Holandyą i Anglią,
dla utrzymania pokoju i independencyi ; co jednak pewnie
nie prędzej nastąpi, aż po zrobionym pokoju między Rosyą
a Porta, do czego, słychać, że znowu jest niejakie zbliżenie.
Wyglądam tu wiadomości od WPana, jeżeli partya opozycyjna
nie będzie szkodzić Pittowi wyrzucaniem mu jakoby daremnego
expensu na siły morskie. Czyli też on potrafi okazać i owszem
zasługę, że bez wojny, samem wystawieniem siły, wymógł na
Hiszpanii, czego tylko mogła żądać Anglia?
(Pisany.)
O porównaniu miar i wag, gdy co nastąpi, nie omieszkaj
mi WPan donieść.
z Moskwą potrzebuje milion talarów miesięcznie! Ta summa wydała się zbyt
wielką. Ofiarowano mu 600.000 dukatów rocznie, nadto w imieniu Porty subsydia
jak dawniej, oraz wypłatę zaległych u Porty dwu milionów piastrów. Król,
skoro tylko te warunki otrzymał na piśmie, zaraz je zakomunikował Dworowi
petersburskiemu, dodając, źe jeżeli ma pozostać neutralnym, to trzeba mu więcej
zapłacić i to nie w assygnatach ale w brzęczącej monecie. Katarzyna nie
wchodząc w te targi, przyrzekła królowi cztery miliony talarów; a nadto aby
dać mu dowód swojej życzliwości, przyznała Finlandczykom wynagrodzenie za
straty poniesione w wojnie. Ten krok cesarzowej ujął Gustawa. Pojechał do
niego Stackelberg i w istocie zawarł z nim alians. »J'ai enfin réussi à rendre la
Suède chrétienne* pisze on do cesarzowej, robiąc alluzyą, że Gustawa od Porty
oderwał.
W tym to czasie Gustaw po cichu starał się o sukcesyą tronu polskiego.
Zawsze on robił co mógł, aby się Polakom przypodobać; tak n. p. na balu
danym w Drotningsholm wystąpił w polskim stroju. Tworzył rozległe plany
oparte na połączeniu dwóch koron, szwedzkiej i polskiej, i Katarzynie ich udzielał.
Imperatorowa nie zniechęcała go wcale, przyjmowała owszem jego zwierzenia,
wiedząc, że te awanturnicze projekta na niczem się skończą.
Listy króla do Bukatego. 171
Spodziewam się, że już książę prymas musi być teraz
w Anglii ; ani wątpię, źe WPan wszystko czynisz, co jemu bytność
w tamtym kraju może uczynić najmilszą.
22.
(Sukcesyą tronu. — Alians z Porta.)
Warszawa, dnia I grudnia fyço.
Proszę WPana o oddanie lub przesłanie księciu prymasowi
tu przyłączonego listu mego, tudzież abyś mu komunikował
przez całą bytność jego w Anglii, cokolwiek odemnie i od
nas będziesz wiedział, dla tego, aby daremnie pism nie mnożyć.
Już tylko o czterech sejmikach litewskich nie wiemy.
W kilku litewskich, a we trzech koronnych instrukeyach, to
jest: w krakowskiej, kijowskiej i płockiej, tron sukcesyjny tylko
jest zalecony. W wielu sukcesyjny tron jest zakazany. We wszystkich
prócz jednej wołyńskiej, elektor saski za następcę mego
jest zalecony. Na starostów, ministrów, księży i edukacyą wiele
przykrych dziwactw prawie wszędzie popisano.
(Cyfrowany.)
Ta okoliczność i że Potoccy czują wiele umniejszony dla siebie
fawor publiczny, sprawuje, źe w tych dniach marszałek Potocki
i książę Adam, wielkie mi czynią oświadczenie ku ścisłemu
łączeniu się ze mną. Ja tego nietylko nie odpycham, ale owszem
przyjmuję, bo inaczej oprzeć się szkodliwościom nie byłoby
nadziei. Goltz substytut teraźniejszy Lucchesiniego, podkładał
mi list Knobelsdorfa z 1 novembra, w którym donosi, źe traktat
nasz z Porta już dochodzi końca tak dalece, że podpis
jego miał być upewniony na 6 novembra. Jeżeli wszystko tak
się okazuje jak Knobelsdorf powiada, to może nam wynijść na
dobre, ponieważ opuszczone mają być w nim punkta obraźliwe