DZIEŁA - Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona

44 Dokumenta. — I.
z czego, i nie partykularyzując dziejów, jeszcze więcej rozejdzie
się dobrych dla nas suppozycyj.
Branicki głosi, źe imperatorowa sama naparła się, aby jego
syn z nią jechał ; ale ambasador był przy tem, gdy on ją o to
prosił. — To prawda, źe pani dzieci lubi a mianowicie te, które
są ładne.
KRÓL DO KICIŃSKIEGO.
(Spotkanie z cesarzem Józefem II.)
Z Korsunia, dnia u maja 17S7.
Powiedz WPan ks. prymasowi, żeby się już raz na zawsze
przestał obawiać o te wynurzania moje względem listów warszawskich.
Wesołość i dobrą otuchę okazywać nie tylko mam
za rzecz pożyteczną i potrzebną w teraźniejszej okoliczności,
ale nawet jest to rzecz wcale dla mnie nie trudna, bo w samej
rzeczy jestem w tem przeświadczeniu, źe mam racyą i być kontent
i dobrze się spodziewać w przyszłości.
Do Ghigiottego piszę ostensibilem w Rzymie do przyspieszenia
kardynalstwa Anticego. A ks. prymasa proszę, aby notę
w tej materyi w Radzie wyrobił, bo prawda, źe drugie dwory
etiam extra ordinem coronarum miały swoich kardynałów, a nasz
juźby się w życiu swojem nie doczekał, gdyby Pius VI zamarł
przed teraźniejszą koleją koron.
Gdy to piszę, książę Stanisław, który jeździł ob viam cesarzowi
aż do Bohusławia, daje mi znać, źe cesarz, który tu
miał być jutro dopiero, dziś' będzie za godzinę. Nadjeżdża Moszyński
sekretarz, który także i tam biegał, i mówi mi, źe cesarz
między wielą inszemi rzeczami, powiedział mu to, źe mu
we Lwowie chciano wrażać wiele różnych projektów, niby
przezemnie podczas bytności kaniowskiej formowanych, na
zgubę wolności przeciw Polsce i do sukcessyi tronu na osobę
księcia Stanisława. Co do pierwszego punktu (miał cesarz po-
Korespondencya króla z Kicińskim. 45
Wiedzieć): Juźci przecie rozumiem, żeby się i mnie i króla pruskiego
spytano wprzód trochę ; co do drugiego, ja sam pierwszy
mówię, źe nie wiem coby Polacy mogli lepszego sobie
życzyć, jak takiego następcę tronu, jakim jest książę Stanisław,
który do nauki, łączy statek, skromność i wszelkie dobre
przymioty.
Gdy mi z affektacyą Moszyński tego winszował, powiedziałem
jemu ja: »Dziękuję WPanu, za okazywanie dobrego dla
mnie życzenia ; ale upewniam, źe ani ja, ani książę Stanisław,
a ni nikt z moich, ani pismem, ani słowem najmniejszem tej
materyi ani dotknął«. — W tem nadjechał i książę Stanisław
mówiąc, źe cesarz koniecznie tak życzy, żeby w źadnem innem
miejscu nie był przyjmowanym, tylko w pocztowym domu, i żeby
tam nikogo nie zastał, prócz jednego Komarzewskiego, i żeby
ten niby miał zlecenie odemnie, zaprosić go do mnie. I żebym
do niego nie wychodził. Et sic factum. Przyjechał po swoim
objedzie w Bohusławiu odbytym, tu wpół do trzeciej. Gdy
Wstąpił w mojego pokoju drzwi, wziął mnie wpół i ścisnął, jak
byśmy się dawno znali i kochali. Zamknięto drzwi ; siadł na
kanapie ze mną, koniecznie po lewej. Jam rzekł: »C'est dans
l'ordre, un comte ne doit point prendre la droite 1 )»
Ten ton zdał mu się podobać ; w pięciu kwadransach,
przez które bawił u mnie, nieprzerwanie ochocza była kon-
Wersacya o stu różnych materyach, w których naturalnie starałem
się najgrzecznićj a jednak nie trybularzem w nos jemu
kadzić. Ztąd przyszło, źe mi powiedział: «J'aurais pu, comme
bien d'autres, employer mon rang à me donner seulement du
plaisir ; mais j'ai voulu me vouer au bien de mon pays et de
la postérité. Cela a fait qu'étant novateur, j'ai dû rencontrer
beaucoup de préjugés à vaincre. Le plus gros est fait, cependant
il me reste encore bien des difficultés à surmonter «. Tu
ja znowu kadzę. Po chwili on wraca się do materyi i obraca
1 ) Cesarz Józef odbywał tę podróż pod nazwiskiem hr. Falkensteina.