DZIEŁA - Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona

106 Dokumenta. — III.
miało pozór buntu przeciw królowi
i takie działanie może najprędzej dać
powód królowi pruskiemu do zapro­
wadzenia z swojej strony konfederacyi,
albo przynajmniej do podtrzymywania
téj, którą zawiązywać będą sami Polacy.
Podobne wewnętrzne bunty, bodajby
nas tylko więcej nie zajęły niż nam
się zdaje i nie zmusiły nas przedwcze­
śnie zwrócić większą część sił naszych
na uspokojenie Polski i na zabezpie­
czenie granic naszych z téj strony,
z której dziś i bez tego niczego się
nie obawiamy !
Nie można nie oddać sprawiedliwo­
ści wielu prywatnym osobom i ich ży­
czliwości dla Rossyi, lecz nie można
przytem wątpić, aby król zapomniał
tak dalece o wdzięczności i o własnem
bezpieczeństwie, ażeby skłonił się do
widoków przeciwnych Rossyi.
powie téj nazwie ; gdyż prowincye skła­
dają naród a nie pewna liczba osób
prywatnych znajdujących się w War­
szawie podczas Sejmu. Będzie to nic
więcej jak tylko ucisk narodu przez
króla, z czego mogą wyniknąć wewnę­
trzne zamieszki w Polsce i usiłowania
przeciwne wbrew pierwszemu zamia­
rowi, dla którego związek miał być za­
wartym ; tworzyć się będzie coraz gor­
sze zamieszanie i trudności w-zrosną do
tego stopnia, że Rossya nie zdoła ich
przemódz źadnemi środkami.
Z drugiej strony, król polski, mając
w ręku swojem środki pieniężne 1 ), jeźli
takowe będą mu powierzone, zamiast
iść za widokami Rossyi, zmusi ją ra­
czej mieć wzgląd na jego własne wi­
doki i działania; od ludzi zaś prywa­
tnych 2 ), takowego postępku spodziewać
się nie można, oni nigdyby nie powa­
żyli się żartować w ten sposób z Ros­
syi, z obawy, by za to drogo nie za­
płacili. Z tego wypada, iż daleko lepiej
mieć sprawę z ludźmi prywatnymi ani­
żeli z ministrami; a naród sprzyjając
bardziej tym, którzy sądzą być go go­
dnym takowego przedsięwzięcia, i któ­
rzy go bez żadnego przymusu zapra­
szają do tego, zgodzi się tein łacniej
i tem bardziej być narzędziem tego
związku i iść za jego przewodnictwem.
A tak ten związek stanie się nie w sło­
wach lecz w rzeczywistości Związkiem
powszechnym. Następnie król i dworacy
') W oryginale: Priban k rukam aiju ffoaudarstwiennuju dowierentiost' w n-idie ditniiff,
jtnm pYidstaidajeiiiuju. — Ledwie zrozumieć to można. W ogólności słuszna ta, raz
jeszcze, ostrzedz czytelnika, źe wszystkie pisma Polaków podawane do ministerviiin rossyj?
skiego tak zła moskłewszczyzna, byjy pisane, ie często zrozumieć je trudno. Pisali je po
części albo tłumaczyli z polskiego popi albo popowicze, którzy żadnego zwykle języka aio
umieli ani polskiego, ani moskiewskiego, często nawet ani ludowego.
: ) W oryginale: licznych ósó/i.
Wyżej powiedziano jak trudno zawią-
z ywać konfederacye po prowineyach;
fownież niepodobna zdaje się zaciągnąć
Wojsko narodowe bez rozgłosu.
Potemkin i jego stronnictwo w Polsce. 107
będą już musieli pójść za narodem, nie
mogąc sprawy téj przeinaczyć. Ale pa­
miętać trzeba, że jeżeli dowiedzą się
o téj konfederacyi pierwej, aniżeli ta­
kowa będzie miała dość siły (wojska)*
ażeby pokazać się groźną, to konfede-
racya ta spotka nie mało trudności
w swojem działaniu i w swojem roz­
szerzeniu się tak ze strony króla pol­
skiego, jak i ze strony Dworów cudzo­
ziemskich względem Rossyi nieszcze­
rych, a tak związek mógłby wcale nie
przyjść do skutku.
A zatem potrzeba, jak się zdaje za­
ciągać wojsko narodowe, ile można naj­
ciszej i o ile można najspieszniéj, na
czem się wiele zyska; uorganizowawszy
zaś wojsko, zaraz zawiązywać konfe­
deracye po prowineyach. Takie są my­
śli i takowy sposób działania, które
posłużyły do nakreślenia przedstawia­
jącego się tutaj planu.
PLAN ZACIĄGU NARODOWYCH WOJSK W POLSCE
I ZAWIĄZANIA KONFEDERACYI.
Związek ten albo konfederacya jest,
jak wyżej powiedziano, środkiem nad­
zwyczajnym z konieczności tylko przed­
siębiorącym się, dla doprowadzenia rze­
czy do pożądanego końca, mogącym
mieć bardzo złe skutki, jeżeli ta kon­
federacya będzie albo źle zawiązaną
albo źle zarządzoną. Będzie ona w zły
sposób zawiązaną, jeżeli w skład jej
wejdą ludzie należący do różnych stron­
nictw, z powodu szczególnych stosun­
ków swych z rozmaitemi państwami,
naprzykład : jeżeli wmieszają się do niéj
członkowie przychylni Dworom: pru­
skiemu albo saskiemu. Będzie ona żle