DZIEŁA - Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona

388 Dokumenta. — V.
kasztelana wileńskiego Radziwiłła. Radziwiłł oddaje do rozporządzenia
królowi 800 radziwiłłowskich żołnierzy, 62 armat
i 200 kozaków ordynacyi kleckiéj.
W Wilnie zbierają składkę na uformowanie 1000 ludzi
piechoty, a miasto samo obiecało postawić 800 jeźdźców i kupić
dla nich konie.
W Poznaniu zbiera się podobna składka na 500 ludzi
zbrojnych. Król dał temu Radziszewskiemu order Orła białego.
Król pragnie negocyacyi, oczekuje tylko końca Sejmu,
by mieć wolne ręce. Przyjaciele króla starają się, by odwołanie
Debolego pozostawione zostało do jego woli, a król odwoływać
go nie chce.
IJJ24 maja.
Potocki, poseł polski w Stambule, pisze do marszałka
Potockiego : iż liczy wiele na swoje negocyacye, szczególniej
przy teraźniejszym wezyrze, który ma być jednym z ludzi wykształconych
i sprawiedliwych, jakich Porta mało miała; donosi,
że sułtan zmienił sposób traktowania interesów, ustanowił
radę, w której wszystko się wykonywa wedle jego rozkazów
i rady wezyra. Potocki żąda, by drogman Kuruta, wydalony
ze służby angielskiej, przyjęty został do polskiej, wystawia on
go jako wielkiego człowieka.
Wczoraj otrzymano tu sztafetę od księcia Józefa Poniatowskiego
z następującemi doniesieniami: że wojska rosyjskie
rzuciły na Dniestrze pontony; że on je natychmiast atakuje,
i że trudno mu utrzymao»w karbach zapał wojska, które chciało
już przejść Dniestr. Wieść ta niepokoi króla, który radby uniknąć
bitwy a oczekiwać skutku negocyacyi. W tym duchu
wyprawiony został rozkaz do księcia Józefa sztafetą ; ale znów
się obawiają, iż rozkaz ten nie dojdzie na czas, i że tymczasem
bój się rozpocznie.
Zapewniają tu, iż na Litwie panuje wielka zgoda, że
miasta się zbroją i robią składki.
Z Holandyi nadeszła jakaś nieprzyjemna wiadomość, widno
iż niema nadziei zaciągnienia tam pożyczki. Zwrócono się
Dziennik Bułhakowa. 389
znowu do Prota Potockiego; sprawa ta była przedmiotem osobnej
konferencyi.
Dzisiejszej nocy rozlepiono po wszystkich ulicach i po
"Wszystkich publicznych miejscach ogłoszenie, wydane przez jakieś
towarzystwo patryotyczne, które brzmi: iż w obecnych
czasach wolno jest jak psa zabić każdego, kto mówił lub pisał
przeciw konstytucyi 3go maja, lub kto na przyszłość coś podobnego
uczyni ; ogłoszenie to dodaje, iż za wykonanie takiego
zabójstwa nietylko nikt karanym nie będzie, ale że przeciwnie,
szlachcic zostanie wynagrodzony, a nieszlachcic szlachectwo
pozyska. Policya ogłoszenia te kazała wszędzie pozdzierać, lecz
to trwogi nie zmniejszyło i kto może ucieka z Warszawy.
Marszałek Potocki miał długą rozmowę z Lucchesinim.
Ten przedstawiał mu, iż dla Polski lepiej jest pójść drogą negocyacyi
niż wojenną, «bo wy nie jesteście w stanie, mówił
Lucchesini, stawić czoła Rosyi, która na granicy zgromadziła
do 80,000 wojska». Potocki odpowiedział: < Que les choses
étaient trop avancées pout pouvoir reculer; que si l'on battait
les troupes, la République donnerait la liberté aux sujets
polonais (chłopom poddanym), et par là elle aura une seconde
armée à lui opposer. Si celle-ci est encore battue, la noblesse
en formera de nouveau une troisième; si encore celle-ci est
battue, la Russie ne prendrait qu'un pays désert. D'ailleurs,
nous avons aussi des coups en réserve, et nous savons susciter
des incendies». — «Fort bien (odrzekł Lucchesini), mais il y
aura des pompes pour les éteindre». La conversation passa
sur ce ton piquant, qui prouve que la Prusse n'est guère d'humeur
à soutenir la Pologne.
14J23 maja.
«Malgré la triste situation de ce pays-ci sans armes, sans
soldats (quoique avec des hommes), sans argent, la sécurité du
roi est incroyable. Le départ du prince primat mécontent,
l'absence du prince Stanislas mécontent, la haine de toute la
famille royale pour le maréchal Potocki qu'on ne peut cacher,