Znakovi vremena 6 - Ibn Sina

Evropa predrasuda i budućnost malih naroda - Nijaz Mesihović
Devedesete godine ovog vijeka ostavile su dubok trag u Evropi i događaji u ovom vremenu još više
naglasili jaz između Evrope sadašnjosti i Evrope budućnosti. Pad komunizma, prestanak hladnog rata,
uporedni procesi reintegracije i disolucije nekih evropskih država čini se da su najznačajniji događaji koji
bi u perspektivi mogli odlučujuće uticati na realizaciju same ideje ujednjene Evrope. Kroz povijest sama
ideja Evrope nastajala je kao izraz potrebe da se prošlost, sadšnjost i budućnost sagledaju kroz političke,
socijalne i kulturalne procese koji su determinirali odnose između evropskih naroda. Do francuske
revolucije iz 1789. godine Evropa je označavana kao geografski determinirano područje, kao područje
koje je težilo ostvarenju ideala slobode kako su ga poimali stari Grci, područje s dominacijom kršćanstva
itd. Francuska revolucija rezultirala je stvaranjemrevolucionarnog mentaliteta koji će u periodu između
1789. i 1848. Godine podsticati na razmišljanja o građanima svijeta i građaninu vlastite nacije.
Približavajući se 1914. godini Evropa je sve više i čvršće u zagrljaju nacionalizma koji će dovesti do ratne
tragedije. Iskusivši ratne tragedije Evropa se u postratnim planovima okreće ideji evropskog jedinstva,
budući da je nakon 1945. godine jedan dio Evrope u sovjetskoj sferi uticaja, a drugi u američkoj sferi
uticaja. Nova vizija ujedinjene Evrope, Evrope od Atlantika do Urala, u prvoj fazi je izraz ekonomskog
pragmatizma, da bi ta ideja postupno prerastala u koncept evropskih integracija koje bi obuhvatala i
ostala područja društvenog života. Evropa danas, integrirana Evropa u vidu Evropske unije, je prije svega
moćna ekonomska, vojna, a manje politička zajednica evropskih naroda, Evropa društveno-ekonomskog,
naučnog i kulturalnog progresa, Evropa permanentne prostorno-geografske ekspanzije, ukratko, Evropa
intenzivnih i dinamičkih integracijskih procesa. U tom vrtlogu integracija, direktni i indirektnije
prepoznaje se i drugo lice Evrope, oličeno u dezintegracijskim procesima, disolucijskim procesima, ratnim
destruktivnim procesima, agresijama itd. Mnoge regije, države, narodi bivaju zahvaćene integracijskim /
dezintegracijskim procesima. Na jednoj strani prisustvujemo postupnom srastanju regija i država u
cjelinu koja tendencijiski poprima organski karakter. Na drugoj strani svjedoci smo disolucije složenih
država mirnim putem, baršunastom revolucijom, ili kroz ratni konflikt (Češka, Slovačka, ex-Jugoslavija).
Evropa, dakle, pokazuje i svoje drugo lice koje nam govori da na površinu isplivavaju posljedice evropskih
nacionalizama kao društvenih predrasuda s izrazitim političkim obilježjima, koji su, ti evropski
nacionalizmi, u povijesti Evrope konstanta. U tom smislu Evropa danas je i Evropa predrasuda koje mogu
pedstavljeti podlogu za usporavanje i otežavanje integracijskih procesa, ali i za latentne konflikte
različitih oblika i intenziteta između naroda. Predrasuda kako negativan stav koji se temelji na pogrešnim
generalizacijama o članovim arasne ili etničke frupe (G.Allporet) kroz povijest Evrope često se iskazivala
uzrokom socijalnih napetosti i sukoba. U aktualnoj situaciji nas interesira prije svega praktična dimenzija
predrasuda, dakle, situacija u kojoj se jedn stav transformira u akciju. Prema nekin istraživačima ovog
fenomena akcioni opseg predrasude, dakle, praktično dejstvo predrasude, može se manifestirati u
rasponu od ogovaranja i ocrnjivanja, preko izbjegavanja, diskriminacije i fizičkog napada, pa do
istrebljivanja – genocida (R. Supek). Sve ove akcione manifestantne oblike predrasude u smislu etničke
predrasude možemo susresti u savremenoj Evropi. Npr. štampa i sredstva javnog komuniciranja često
kroz aktueliziranje negativnih stavova o pojedinim narodima tretira ih kao barbarske što još više