Znakovi vremena 6 - Ibn Sina

agitovali i tražili što brži masovni obračun protiv Srba i Jevreja. Različiti oblici otpora pridonosili su jačanju
progresivnih tendencija i uticali na jasnije formiranje nacionalne i antifašističke svijesti, bez obzira što su
im polazne idejne pozicije bile različite. Istupanje pojedinih muslimankih prvaka iz javnog života,
organizovano i pojedinačno, nije bilo samo neslaganje sa ustaškom politikom, već i oblik javnog, pasivnog
otpora događajima, idejama i njihovim reprekusijama koje su suprotne dubokim ljudskim, vjerskim
osjećanjima i ujerenjima onih koji su otpor pružili. Kada neki od njih pristupaju i organizovanom
oslobodilačkom pokretu, taj otpor kvalitetno poprima nove forme. Solidarnost stanovništva pojedinih
okupiranih teritorija sa ugroženim i progonjenim kategorijama stanovništva dolazila je do izražaja, ne
samo u njihovoj pojedinačnoj ili organizovanoj zaštiti, nego i u sklanjanju i prihvatu ugroženih pripadnika
progonjenih kategorija stanovništva. Masovnim protestima obilježeno je i distanciranje muslimanskog
stanovništva u Bosni i Hercegovini od ustaških zločina, i sličnih pojedinaca iz reda muslimanskog naroda,
nad srpskim narodom u NDH u muslimanskim rezolucijama iz 1941. godine, iz desetak
bosanskohercegovačkih gradova sa desetinama i stotinama potpisnika. Bijeljinska i tuzlanska rezolucija
donesene su povodom četničkog pokolja nad tri stotine Muslimana Koraja, koji se dogodio dana 28.
novembra 1941. godine. Neki ustaški elementi su tada pokušavali, slično kao što je bilo sa mobilizacijom
u Francetićevu “Crnu legiju” onih koji su bježali ispred četničkog noža, da ovaj pokolj iskoriste za
izazivanje na međunacionalnu osvetu. Umjesto toga , našli su se rodoljubivi građani Bijeljine i Tuzle, pa su
posebnim rezolucijama osudili međuetnički rat. U tom stilu je i akcija i hrabro djelovanje tuzlanskog
muftije eff Muhameda Kurta na spašavanju srpskog stanovništva Tuzle, posebno na sprečavanju
miniranja pravoslavne crkve pune vjernika 6. januara 1942. godine, i planske likvidacije većeg broja
porodica u Srpskoj varoši u Tuzli. Naime, pošto je doznao da su ustaše zarobljene kod Doboja strijeljane
na Ozrenu, tajni ustaški odbor za istrebljenje Srba i Jevreja u Tuzli odlučio je da pozove kotarskog
predstojnika iz Brčkog Vječeslava Montanija, koji se već bio pročuo po svojim krvavim progonima Srba i
Jevreja, da dođe sa svojim ustašama u Tuzlu i da uz njegovu pomoć izvrše odmazdu nad srpskim
stanovništvom u gradu. Namjera im je bila da kvart Srpska varoš razore, a stanovništvo pobiju i
interniraju. Pošto se saznalo za ovaj plan organizovana je konferencija uglednih Muslimana građana Tuzle
da spriječi ovaj zločin.. Poslije konferencije trojica uglednih građana na čelu sa tuzlanskim muftijom
Muhamedom eff Kurtom posjetili su njemačkog komandanta mjesta Hohbajera i potpukovnika Vista i
izložili im protivljenje tuzlanskih Muslimana prema ustaškim namjerama. Shvativši svu ozbiljnost situacije
njemačka komanda je pismenim putem zabranila ustašama da bez njene saglasnosti preduzimaju bilo
kakve mjere odmazde. Istovremeno, slične akcije protesta zbog ustaških zločina preduzimali su i ugledni
građani hrvatske nacionalnosti, kao što su Jure Begić, Ante Kamenjašević i drugi. Iznenađene otporom
većine Muslimana i Hrvata, građana Tuzle, prema njihovoj politici, ustaše se nisu usudile, iako su se za to
pripremale, da izvrše masovne zločine u Tuzli, kao što je to bilo u nekim drugim okolnim mjestima.
Muftija Kurt je svoj stav crpio iz sopstvene vjere,svog ličnog karaktera i iz kvaliteta odnosa među ljudima
u gradu Tuzli i u zemlji Bosni, ne baveći se njime teoretski, nego je taj odnos jednostavno živio i u životu
praktikovao, odupirući se djelom, a ne samo nijemim neodobravanjem, politici koja je to poimanje u krvi
negirala i zatirala. Činjenica Kurtovog shvatanja zajedničkog vjerskog žvota, a mnogobrojni drugi primjeri
također mogu doprinijeti da se ovo pitanje bolje i slikovitije “osvijetli,” u toliko je značajnija, ljudskija i
hrabrija kada se zna kakva je bila opšta nesigurnost fizičke egzistencije u to vrijeme na ovim prostorima.
LITERATURA: Tuzla u radničkom pokretu i revoluciji, Zbornik radova, knj. 2, Tuzla 1984 Šaćir Filandra,
Bošnjačka politika u XX stoljeću, Sarajevo 1998 Muhamed Hadžijahić, Muslimanske rezolucije iz 1941.,