Znakovi vremena 6 - Ibn Sina

Homo economus naspram religije, identiteta i politike - Tufik Burnazović
Uvod
Koristim ovu priliku da izrazim svoju bezrezervnu podršku ovakvoj jednoj intelektualno pregnantnoj i
veoma značajnoj inicijativi Instituta “Ibn Sina” da organizira i održi simpozijum u Tuzli, kao
univerzitetskom, naučnom te ekonomskom i kulturnom središtu BiH. Zahvaljujem se gospodi iz Instituta
što su me pozvali da i sam priložim referat, uz iskrenu žalost što zbog putovanja u inostranstvo nisam u
mogućnosti da prisustvujem tom visokom akademskom skupu. Iz naslova moje teme može se razabrati
da u centar razmatranja stavljam čovjeka kao ekonomski emancipiranu individuu i njenu relaciju naspram
fenomena religije naspram njegovog šireg nacionalnog konteksta i statusa državljanina u konkretnom
slučaju državljanina BiH, te njegovog neizbježnost involviranja u svijet politike. No na početku bih htio da
ukažem na osnovne elemente značenja pojmova religije, identiteta i politika u kontekstu historijskog i
savremenog državnopravnog lokaliteta BiH. Povijest trajanja BiH, od X stoljeća do danas mogla bi se
sublimirati navođenjem pojednih pojmova kao što su bosanski kraljevi i banovi, bosanska
srednjevjekovna država bosanske povelje o uspsotavi bliskih odnosa ekonomske saradnje sas drugim
susjednim državama, povelja Kulina Bana Dubrovčanima u 1189 i svih sljedećih do Tvrtka u toku srednjeg
vijeka, prisustvo Sasa u otvaranju rudnika uključivo i srebra i topioničarstva. Pored ovih i pojmovi kao
crkva bosanska i borbe za njeno uklanjanje i stagnacija i raspad bosanske države, uključenje u Otomansku
imperiju, pojava i širenje islama, raslojavanje društvenih grupa, stvaranje moćnih gradskih naselja, razvoj
i visokog školstva na teološkim osnovama, razvoj zanatstva i procvat trgovine, počeci konzerviranja
društvenih odnosa, pojava buna i ustanaka za nacionalno oslobođenje, odnosno autonomiju Bosne u
sastavu Otomanske imperije, neuspio pokušaj sredinom XIX stoljeća, za stvranje jedne koherentne
bosanske nacionalne zajednice /Osman Topal paša/, dolazak Autstougarske monarhije i pokušaji
stvaranja bosanske nacije bez uspjeha, uvođenje bosanskog jezika bez uspjeha, početak i kraj Prvog
svjetskog rata i uključenje Bosne u Kraljevinu SHS/ po članu 135 Vidovdanskog ustava – takozvani turski
član, a zatim cijepanje Bosne 1929. i 1939. godine, početak Drugog svjetskog rata, građanski rat i genocid
nad Bošnjačkim narodom, partizansko ratovanje protiv četnika, i sila ustaša osovine, ulazak Bosne i
Hercegovine u III Jugoslaviju kao posebne republike ni srpske, ni hrvatske, ni muslimanske, nego i sprske i
muslimanske i hrvatske, (mogući scenario za agresiju 1992-1995 može se vezivati i za ovu činjenicu), i
konačan raspad Jugoslavije 1992. goidne i početak troipogodišnje agresije na Bosnu, Bosanske i
Hercegovce a posebno na Bošnjake. Ovo bi bili osnovni graničnici historije Bosne i Hercegovine u njenom
hiljdu godišnjem trajanju sa prvim njenim spominjanjem u spisu Konstantina Porfirogeneta “De
administrando imperio” u X stoljeću. 1. Homo economicus naspram Homo religiosum Znajući da će
uvažene kolege svakom od navedenih elemanata posvetiti pažnju ostaje mi da se usredsredim na sam
naslov moje teme. A naslov teme me obavezuje da Homo economicusa promatram kao individuu koja
pripada određenom vjerskom uvjerenju (homo religiosuma) sa određenim stoljećima sedimentiranim
sadržajima identiteta i njegovog angažmana u politici (zoon politicus) I pošto je prostor države BiH,
prostor na kome se prakticiraju tri najveće monoteističke religije: Kršćanstvo ili Hrišćanstvo, Islam i
Judaizam bilo bi neophodno makar na nivou konstatacija iz svetih knjiga Biblije, Kur’‘ana i Talmuda (Tora)
doći do saznanja o tome šta ekonomija, odnosno šta vlasništvo znači i kakav stav svete knjige o tome