1941. u istoriji naroda Bosne i Hercegovine, Zbornik radova, Sarajevo 1973., str.274-282 Mile Konjević, O nekim pitanjima politike ustaša prema bosanskohercegovačkim Muslimanima tokom 1941. godine, 1941. u istoriji, n.n., str. 262-274 Abdulah Sarajlić, Otpor u okupiranoj Tuzli, 1941. u istoriji., n.n., str. 423-433 Muharem Kreso, Uslovi života stanovništva i otpora na “efektivno” okupiranoj teritoriji Jugoslavije u toku drugog svjetskog rata, Časopis za suvremenu povijest, Zagreb 1972., str.43-63
Pitanje narodnosti u Iranu - različiti pristupi - Ahmed Nuralivend U svom izlaganju sam nastojao analizirati iranska iskustva glede nacionalnog pitanja i nacionalnih grupa u Islamskoj Republici Iran. Pojavom nekih političkih nemira u Kurdistanu nakon islamske revolucije, u Belučestonu krajem 60-tih i početkom 70-tih, a zatim i u prvim godinama nakon revolucije, te s obzirom na političke krize u Azerbejdžanu i Kurdistanu za vrijeme okupacije Irana od strane tadašnjeg SSSR-a, neke grupe analitičara su ocijenile Iran kao društvo sa problemom nacionalnih manjina. Zarad negiranja ove teorije potrebno je prvo dati pojašnjenje pojma nacije i nacionalne grupe. Općenito gledano, terimini nacija i nacionalna grupa su ušli u opticaj u novije vrijeme i u političkoj kulturi sviejta tokom 19. stoljeća postepeno pronalaze svoje mjesto. Pristup analitičara sociologije ovim terminima zasniva se na opsežnim proučavanjima manjinskih, rasnih, religijskih, jezičkih ili narodnih skupina imigranata u SAD-u. Ove grupe se počinju imenovati nacionalnim manjinama, naročito u doba jačanja tzv. melting pot theory, prema kojoj američko društvo i kultura sažima ili bukvalno rečeno, utapa u sebi sve ove različite imigrantske skupine. Bitno je istači da se u brojnim spisima koji se tiču nacije i nacionalnog pitanja ne nailazi na jasnu definiciju ovih termina, te bi se moglo zaključiti da autori ovih članaka smatraju da ne postoji njihova krajnja i općeprihvatljiva definicija. Drugim riječima, pretpostavlja se da američko poimanje nacije i nacionalne grupe jeste primljeno i u ostalim dijelovima svijeta. Nacionalna grupa je u početku predstavljala religijski pojam i odnosila se na nekšćane, odnosno one koji još uvijek nisu prihvatili kršćanstvo. Potom ovaj pojam dobiva rasne konotacije gubeći tako svoje religijsko značenje. Zatim se pojam nacije u narednoj fazi sve manje oslanja na religijske, rasne ili narodnosne temelje, a sve ga više određuje kultura. Vremenom se njegovo značenje sve više širi, tako da naposlijetku obuhavata sve one grupe koje se po svom jeziku i religiji, boji kože, odnosno rasi razlikuju od drugih zajednica. Svako društvo koje čini jedna od ovakvih grupa se naziva nacionalnim, pod čim se podrazumijeva da je u njemu prisutan zajednički nacionalni identitet. Nepostojanje jedinstvene definicije nacije, odnosno nacionalne grupe. dakle definicije koja ne bi bila vremenski ili prostorno ograničena, odnosno primjena definicije koja je ograničena na specifični prostor i vrijeme – na iransko društvo – navela je ove analitičare na zaključke koji su daleko od činjeničnog stanja. Pošto su termini nacija i nacionalna grupa historijski i geografski specifični, oni se ne mogu odnositi samo na iskustvo imigrantskih skupina u SAD-u. Dakle, zbog njihove vremenske i prostorne ograničenosti ne mogu se smatrati mundijalnim, pa se tako ne mogu ni pimijeniti na sva društva u kojima postoje jezičke i religijske različitosti. Previđanje elementa vrijeme i različitog povijesnog iskustva daje ovakvom definiranju antihistrorijsku dimenziju, pa ono predstavlja naslijeđe izvjesnih tendencija koje su postojale u sociologiji, čije su pristalice sve fenomene ove vrste države istovrsnim na nivou cijelog svijeta. Činjenica je da u društvima poput iranskog, a za razliku od SAD-aa ili Europe, manjinske jezičke i religijske grupe nisu bile nedomicilne, odnosno imigrantssko stanovništvo. Ove religijske i jezičke manjine su, za razliku od zapadnjačkog iskustva, bile domicilno stanovništvo ovih zemalja, tako da se njihov dolazak na tlo nakome žive ne veže sa nekoliko decenija ili jedno stoljeće unazad. Oni su tu, dakle, prisutni hiljadama godina. Sve te knjige žive jedna pored druge u okviru istih kulturnih, historijskih i geografskih granica Irana i smatraju sebe Irancima, za razliku od imigrantskih skupina u SAD-u, koje uglavnom čine Italijani, Arapi, Šanjolci, Irci, Kinezi i drugi, koji sebe radije nazivaju pripadnicima spomenutih nacija, nego li Amerikancima. Nasuprot ovih, religijske i jezičke manjine u Iranu, uz svu privrženost vlastitoj religiji i jeziku, sebe smatraju Irancima. Biti ši’‘ija ili sunija, biti kršćanin,
Change language