Održivi turizam u funkciji ruralnog razvoja - Srpska Magaza

Ovaj region ima nabolje razvijenu infrastrukturu u zemlji mada to ne znači da je ona
kompletna i funkcionalna. BDP po glavi stanovnika je nešto malo niži nego u Vojvodini
i ovde je veći udeo (21%) opština klasifikovanih kao nerazvijene po HDI. Ruralne oblasti
karakterišu regionalna brdska topografija, mala gazdinstva i raznovrsni proizvodni farmski
sistemi. Ovakva topografija ograničava i površinu pogodnu za poljoprivredu (66%)
i procenat poljoprivrednog zemljišta pogodnog za obradu (67%). Proizvodni sistemi su
prilično intenzivni i region računa na veliki udeo visokovrednog voća i povrća. Oko 90%
bobičastog voća, koje je glavni izvozni artikal, proizvede se u ovom regionu.
Planine i doline Južne Srbije – sa 44% ukupne površine
Srbije, Južna Srbija je najveći od tri regiona
a takođe i najsiromašniji i najnerazvijeniji region.
Veći deo područja je planinski, sa 37% površine
pod šumom i samo 55% poljoprivrednog zemljišta.
Zemljište je, s izuzetkom dolina, često vrlo siromašno
i plitko, dobrim delom i na strmim padinama.
Glavni poljoprivredni resurs koji je održavao lokalnu
ruralnu ekonomiju bili su prostrani visokoplaninski
travnjaci pogodni za ekstenzivno stočarstvo i
dolinski predeli pogodni za povrtarstvo. Neki delovi
regiona veoma su pogodni za ratarske kulture, voće
i vinovu lozu.
U nastojanju da se identifikuju sličnosti i razlike
među ruralnim oblastima Srbije, kao i njihove
snage i slabosti, kroz klaster-analizu razvijena je
Tipični planinski predeo
Istočne Srbije
njihova tipologija i dat opis. Ova analiza je identifikovala četiri homogene grupe opština
kao reprezentativne tipove ruralnih oblasti Srbije. U nastavku je dat njihov kratak profil.
Tip 1: visokoproduktivna poljoprivreda i integralna ekonomija. – Ova grupa ruralnih
opština obuhvata opštine u Vojvodini i severnim delovima Srbije oko Save i Dunava. Ova
oblast je imala pozitivne demografske promene u periodu 1991–2002. BDP po stanovniku
je ovde povoljniji nego u drugim krajevima Srbije, kao i struktura zaposlenih po sektorima.
U ovim oblastima je visokoproduktivna poljoprivreda predstavljena boljom strukturom
gazdinstva (veća gazdinstva s produktivnijim zemljištima) i vertikalnom integracijom
s poljoprivredno-prehrambenim sektorom. Takođe su usluge i industrijski sektor u
kontekstu Srbije ovde bolje razvijeni. Kombinovani efekti povoljne ekonomske strukture
Vojvodine doprinose većem prihodu po glavi stanovnika
Tip 2: male urbane ekonomije s intenzivnim radom u poljoprivredi. – Ovaj klaster-region
se geografski proteže kroz ruralne opštine duž dolina reka i nalazi se na glavnim
putnim pravcima u Srbiji, koji se radijalno šire od Beograda ka Crnoj Gori, Bosni
i Makedoniji. Mnoge ruralne opštine ovog klastera identifikovane oko glavnih urbanih
centara imaju raznovrsnije ekonomije i veće mogućnosti zapošljavanja. BDP po glavi stanovnika
je približno na nivou nacionalnog proseka (98% nacionalnog BDP po stanovniku).
Demografske promene nisu značajno vidljive i ne prelaze mnogo nacionalni prosek.
Mala poljoprivredna gazdinstva i ruralni turizam u Srbiji 35