Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 6 (<strong>2000</strong>), br. <strong>24</strong>, str. 143 do 157 Paulus, I.: Alfi Kabiljo...<br />
`a romanti~nom zvuku — njena jasna periodi~na gra|a (forma<br />
jednostavne dvodijelne pjesme), jasne harmonijske oznake<br />
i iznimna melodi~nost vi{e privla~e pa`nju od renesansnog<br />
instrumentarija i quasi renesansnog tonaliteta.<br />
Petrov susret s maroderima, ljudskim le{inarima koji idu »po<br />
tragov vojakov« i plja~kaju le{eve koji iza njih ostaju donosi<br />
prvi put temu marodera. Ona }e biti ponovljena samo jedan-<br />
148<br />
put, i to doslovno (u sceni u kojoj maroderi stvarno plja~kaju<br />
le{eve nakon bitke). Sâm pogled na njihove neobi~ne figure<br />
dovoljan je da iz morodera nikne neobi~an motiv. Poput<br />
(nesu|ene) »Tahijeve« teme, i ovaj je motiv intervalskih<br />
karakteristika, a podlogu mu stvara clusterska statika, kao i<br />
uvijek proistekla iz prvog broja pod nazivom »Megle« (lov<br />
na Juru ^ekola). Zanimljivo, mala analiza pokazuje da niz<br />
intervala ima svoju simetriju: done{ena prvo u alt block flauti,<br />
u neobi~nom registru koji ve} sâm po sebi rezultira ~udnim<br />
zvukom, tema prikazuje slijede}e intervale u uzlazno-silaznom<br />
slijedu:<br />
~ista kvarta (uzlazno) — pove}ana kvarta (uzlazno)<br />
mala sekunda (uzlazno) —<br />
~ista kvarta (silazno) — pove}ana kvarta (silazno)<br />
Primjer 4: Selja~ka buna 1573, tema »pietà«<br />
plemi}kog ubiranja poreza od seljaka. Taj zvuk jo{ vi{e stavlja<br />
seljake u polo`aj neljudi, dok o{tar kontrast u trenutku<br />
pojavljivanja teme govori upravo suprotno: seljaci nisu `ivotinje<br />
ali se (za sad) tu`no mire sa svojom sudbinom.<br />
Zanimljiva je pojava »piete« u sceni u kojoj Petar ^ekol susre}e<br />
ostatke pobunjene selja~ke vojske, predvo|ene njegovim<br />
susjedom Martinom. Tema je opet »obrubljena« clusterskim<br />
okru`enjem koje se javlja prije i poslije nje, ali se clusteri<br />
pojavljuju i za vrijeme trajanja teme, jo{ vi{e isti~u}i tu`na,<br />
krvava i osaka}ena lica seljaka koji uko~eno stoje u snijegu.<br />
U tom trenutku gornji, najvi{i (i time najistaknutiji) tonovi<br />
clustera postaju dijelom harmonijske osnovice teme,<br />
tako da za vrijeme njezinog trajanja clusterski stupovi, ina~e<br />
zvukovno bezobli~ni, zvu~e tonalitetno!<br />
Kako skoro svaki film ima svoju ljubavnu pri~u, tako gotovo<br />
za svaki film skladatelj pi{e ljubavnu temu. Me|utim, ljubav<br />
izme|u Petra i Regice potpuno je sporedna stvar u filmu<br />
Selja~ka buna, tako da i ljubavna tema predstavlja jednu od<br />
sporednih tema. U stvari, pojavljuje se u samo dvije scene: u<br />
sceni u kojoj Regica odvodi Petra na kupanje u topli izvor te<br />
na kraju, po sâmom isteku zavr{ne scene, gdje Petar i Regica,<br />
guraju}i svoja kola, zami~u iza brda. Tema je, dodu{e, u<br />
molu koji se ne spu{ta ispod tonike (asocijacija na autenti~ni<br />
eolski modus), a izvodi je block flauta (u prvoj sceni), odnosno<br />
block flauta i lutnja u drugoj sceni. No bez obzira na<br />
o~ito »naginjanje« prema renesansnom ugo|aju, tema je bli-<br />
Primjer 5: Selja~ka buna 1573, ljubavna tema<br />
Hrvatski filmski ljetopis <strong>24</strong>/<strong>2000</strong>.<br />
Primjer 6: Selja~ka buna 1573, tema marodera<br />
Simetri~na intervalska konstrukcija oslonjena na jednan ritmi~ki<br />
obrazac koji se ponavlja, samo pokazuje s koliko je<br />
pa`nje Alfi Kabiljo oblikovao i najmanje i najbezna~ajnije<br />
glazbene brojeve. Jer, tema marodera je samo »gost« u nizu<br />
mnogo va`nijih tema i jo{ va`nijih glazbenih stilova.<br />
Jednako je sporedna, pa ~ak i vi{e, tema Gup~eve samo}e.<br />
Prva je pomisao da je Matiji Gupcu trebalo posvetiti vi{e<br />
glazbenog prostora od jedne jedine teme koja se, uz to, pojavljuje<br />
samo u jednoj sceni. Me|utim, skladatelj nije mogao<br />
»za`miriti« na redateljevu odluku da se lik Matije Gupca<br />
marginalizira, te je i glazbeno na samo jednom mjestu podupro<br />
njegovu, gotovo epizodnu ulogu. Tema se pojavljuje u<br />
sceni u kojoj Gubec ostaje sâm nakon odluke da smakne prijatelja<br />
jer se doti~ni nije pridr`avao pravila selja~ke vojske.<br />
Postupci s temom, kao i njezin oblik vrlo su sli~ni drugim,<br />
ve} navedenim temama, pa ih ovdje ne}emo posebno spominjati.<br />
Navode}i bacanje Gup~evog lika na sâm rub doga|aja kao<br />
jedan od razloga hladnom prijemu filma kod publike (unato~<br />
tomu {to se radilo o spektaklu s jakom financijskom potporom),<br />
Ivo [krabalo je ipak pohvalio filmsku te`nju stilizaciji,<br />
»posebno na planu historijski pouzdane kinematografije<br />
(Ferdinand Kulmer), ambijentalno i ateljerski impresivne<br />
scenografije (Veljko Despotovi}) i filmske slike koja se nadahnula<br />
slikarstvom Krste Hegedu{i}a (Branko Bla`ina)«. 7<br />
Dodu{e, [krabalo je u svom nizanju zaboravio pohvaliti trud<br />
skladatelja Alfija Kabilja, ~ija je partitura bitno doprinijela<br />
autenti~nom do`ivljaju filmske slike. No Kabilja su godine<br />
1975. spominjale sve ve}e novine i ~asopisi, hvale}i, ali ipak<br />
samo povr{no nagla{avaju}i vrijednost njegovog rada. U<br />
partituru Selja~ke bune ulo`eno je, me|utim, mnogo neizmjernog<br />
i nesebi~nog truda, a glazbeni je rezultat i{ao dalje<br />
od novinarskih pohvala: bio je autenti~an te je predstavljao<br />
izvorni, sastavni dio svakog pojedinog prizora.
Change language