lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

İLBER ORTAY LI
Açıkçası bu konunun çok iyi araştırıldığı kanaatinde değilim.
Mesela Lloyd George "Yüz senede bir, bir dahi gelir;
küçük Asya'dan çıkacağını ben nereden bilebilirdim" demiş.
Bu söz hala tevsik edilmedi. Sonra Churchill' e ait olduğu söylendi.
Ama bu kadar önemli bir söz, en başta kendiniz buna
çok önem veriyorsunuz, fakat bunu tevsik etmiyorsunuz ki
bu isimlerin ikisi de başbakan olduklarından konuşmaları da
toplanmıştır. Yani bunu araştırmak o kadar da zor değildir.
İşin kötüsü bizde kilise gibi bir kurum olmadığı için vaftiz
edilen yok ki bu tarz kayıtlar mevcut olsun. Evlilik kaydedilmez,
ölüm kaydedilmez. Hatta öyle ki çok yakın zamanlara
kadar ölüm bizde deklare dahi edilmezdi. Yahudilikte de bu
gibi şeyler gettoda yaşadıkları için çok sonradan oturmuştur.
Burada şecereler çok sağlam değildir.
Mesela Macaristan'da bir ailenin asalet beratı nerededir,
hangi kalede saklanır, bu gibi hususlar bellidir çünkü noteryal
bir senet gibi hak verildiğinden bunun korunması
gerekir. Mesela bizde adamın biri paşanın kızıyla evlenir. Kız
ölünce adam da bütün sülalenin şeceresini alıp gider, başka
yerde evlenir. Ondan sonra da bu aileden geldiğini iddia
eder. Öyle ki bazıları kadın tarafından gelmelerine rağmen
erkek gibi o ismi taşıyorlar. Bu tarz durumlar bu dönemde
oldukça yaygındır. Mesela Köprülü'nün şeceresiyle ilgili
bir tartışma çıkmıştı. Baba tarafının ulemadan Kıblelizade
ailesinden geldiği, Köprülüzade adının ise anne tarafına ait
olduğu söylenmişti. Bunu ileri süren Ali Emiri Efendi idi.
Fuat Bey çok kızmıştı. Babinger de bunu bir kusur gibi aldı.
Tabii bu durum, Türk toplumuyla onun Alman anlayışının
bağdaşmamasından kaynaklandı. Bizde şecereler ne kadar
106