Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İLBER ORTAYLI<br />
bir mali sistemin iktisadi dönüşüm boyunca yuvası oluyor.<br />
Sistem ve kadrolar orada yuvalanıyor. Bu bakımdan ısrarla<br />
üzerinde durmamız gereken husus; 19. yüzyılda Osmanlı<br />
İ mparatorluğu'nun bu gerilemiş, mali kontrol kuramayan<br />
sistemi de kendisinin değiştirmiş olduğu gerçeğidir. Her<br />
ne kadar iç-dış şartlar bunu zorlasa da eğer bunun adına<br />
dinamizm diyorsanız dinamizmdir.<br />
Batı'nın Osmanlı Devleti'ne borç verme yaklaşımında<br />
Osmanlı'nın kendi içindeki birtakım hareketliliklere müdahale<br />
ettiği de görülüyor. Örneğin demiryollarının yapılmasında<br />
bazı müdahaleler söz konusu. Osmanlı'nın<br />
genel anlamda Batı'yla borç ilişkisi nasıl gerçekleşmiş? Yani<br />
Batı verdiği borçlardan sonra Osmanlı'ya siyasi anlamda<br />
müdahalelerde bulunmuş mu?<br />
Bulundu tabii; zaten bu tarz borçlar şuraya kullanacaksınız<br />
diye şartlı olarak verilir. Mesela Ankara Üniversitesi<br />
Kütüphanesi'ne Fransa hükümeti büyükelçiliği her sene<br />
yardımda bulunuyor. Karşılığında ancak Fransa'dan kitap<br />
ısmarlayabiliyoruz. Üstelik hemen de tedarik ediyorsunuz.<br />
Bu şartlar borç verilirken "Şunu yapacaksın, bunu yapacaksın,<br />
malzemeyi buradan alacaksın." şeklinde konuşulur.<br />
Adam sana borç verirken gidip de demiryollarını İngiltere' ye<br />
yaptırmana izin vermez. Yani sana borç verip de kendisine<br />
karşı kullanılacak zırhlıya müsaade etmez. Tabii ki borç bir<br />
kontrolü gerektirir. Kaldı ki, demiryolları şirketleşme halinde<br />
... Ortada şöyle bir sorun var. Bu demiryolları birbirinin<br />
sahasına girmemiş. Mesela eskiden Afyon'da biri İngilizlerin,<br />
diğeri Almanların uzattığı iki istasyon vardı. İkisinin<br />
80
Change language