lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

YA KIN TA Rİ HİN GERÇEKLERİ
şeriatçı, bazıları solcu, bazıları İttihatçı'dır. İttihatçıların hepsi
de Anadolu hükümetine ve Mustafa Kemal Paşa'ya itaati
boynunun borcu bilen takımdan değildir. Bunlar çok kısa
bir zamanda da muhalif taraflarını ortaya koymuşlardır.
Kurtuluş Savaşı bu muhalefete rağmen yürütülmüştür ve
burada hakikaten enteresan, ince bir politika yürütüldüğü
görülmektedir. Bu sıkıntılarla geçen süreden sonra 9 Nisan
l 923'te bu meclis kendini feshediyor. Aşağı yukarı 3 yıl. . .
Arada ne oldu? 1 Kasım 1922'de TBMM saltanatı ilga etti.
Bu çok önemli bir olaydır. Dahası son padişah Vahideddin'e
şu tebliğ edildi: Bundan sonra erşed ve eslah -yani ilmen ve
ahlaken en üstün bir hanedan üyesi- halife seçilecek. Ama
bu Türkiye Devleti' ne istinad edecek. Yani hanedandan birinin
halife olmak hakkıdır fakat iktidar devletin elindedir.
Tabii saltanat ilga edildikten sonra VI. Mehmet Vah ideddin,
İstanbul'da hanedanın en ahlaklı ve ilmi en derin adamı
olarak kendisinin halife seçilmesini beklemedi. Bu ironik
bir deyimdir ve bunu Bernard Lewis kullanır. Doğrudur
da ... Son padişah hakikaten hazineden hiçbir şey almadan,
Avrupa bankalarında da parası ve her şeye rağmen elde edeceği
bir şey yokken İngilizlerin Malaya zırhlısıyla Avrupa' ya
sığınmak zorunda kaldı. Sıkıntılı geçen birkaç yıllık dönemin
ardından da vefat etti.
Sulcan Vahideddin'in kuzeni ve aynı zamanda da dünürü,
Sultan Abdülaziz' in oğlu Abdülmecit Efendi, Büyük Millet
Meclisi Hükümeti'ne ve Anadolu Hareketi' ne karşı sempatisi
olan bir üyeydi ve halife seçilmişti. Maalesef son halife bu
konumunu muhafaza edemedi. Anadolu ile olan ilişkileri,
hassas dengeleri koruyamadı. Sonunda 24 Mart'ta hilafet
ilga edildi ve hanedanın üyeleri yurtdışına çıkarıldı. Burada
123