lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

YAKI N TA Rİ HİN GERÇEKLERİ
bunun birkaç misli ve o birkaç mislin içinde bunu hazırlayan
arkadaşların dikkatini çekmeyen bir şeyler illa ki çıkacak.
Çünkü her tarihçi, tarihi çevreyi yeniden yaratır. Şimdi mesela
Cerrah Mehmet Paşa Camii'ni geziyorsun, hazirede bir
tane mahalle kethüdası var diyor. O kaynakta bu bilgi varsa
çok iyi fakat yoksa i.şte bunu adamış oluyorsun. Türkiye'de bu
tehlike söz konusudur. Bundan sonra artık millet Osmanlıca
da bilmediği için 40 cilde kapanacaktır. Üniversitelerdeki
akademik çalışmalarda bunun kullanılmaması gerekir. Yani
sicil kullanıp kullanılmadığı, asıl kaynaktaki zenginliklere
inilip inilmediği kontrol edilecek; neşriyat değil. Tabii bazı
ülkelerde her şey neşredilmiş. Mesela Bamberg' e gittiğimde,
Klaus Kreiser bana "Bu şehrin arşivi çok bakir, buradaki
her şey yayınlanmamış" dedi. Dikkatinizi çekerim "Okunmamış"
demiyor, "yayınlanmamış" diyor. Kaynaklar çok
büyük ölçüde yayınlanmış ve o yüzden Almanya'da tarihçiler
"kurrent" (kurrentschrift) yazısını okuyamaz. Mesela 18.
yüzyıl tarihçileri o asrın yazısını niye okuyamıyor? İstanbul
hakkında seyahatname okumak yetmez, konsüler raporlarına
da bakılması gerekir. Bu konsüler raporları yurtdışında, onların
mutlaka okunması, bilinmesi gerekiyor. Arayacaksınız
ki -daha başka neşredilmemiş ne raporlar var şark ülkelerinde-
görebilesiniz. Böylelikle bir zenginlik çıkar. Hiç şüphesiz
ucu bucağı olmayan ve her zaman yeniden yorumlanacak,
yeniden görülecek bir saha bu.
Peki, İstanbul tarihçiliği söz konusu olduğunda bahsedilmesi
gereken isimler kimler?
En başta Reşat Ekrem Bey gelir. Bu konuda pek çok arşiv,
-bizim arşivler değil ama- olmadık pek çok vesikalar bulmuş.
227