lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

İ LBER ORTAY LI
sancaktır. Fizan sürgünü, bizim hürriyet edebiyatında çok
yer tutar. Adeta Rusya'nın Sibirya'sı gibi.
Uşi Antlaşması: 90 bin altını biz alıyoruz
İlk gün, yani 4 Ekim 1911 'de İtalya "burayı alacağım,
başka emelim yok" demişti. Fakat 20 yıl sonra bu iş böyle
bitmiştir. Libyalılar direnmiştir, bu çok açıktır ve bugüne
kadar devam etmiştir. Oniki Adalar'ın istirdadından, alınmasından
sonra Osmanlı bir mütareke yapmak zorunda
kalmıştır. 360 yıllık hakimiyet Uşi (Ouchy) Antlaşması ile
İsviçre'de bitmiştir. Delegasyonda Gazi Ahmet Muhtar Paşa
vardır, Lübnanlı ayan azasından Fauki Paşa vardır. İlginç bir
antlaşma ortaya çıkmaktadır. Libya'yı tahliye ediyoruz fakat
vezir rütbeli naip gönderiyoruz, padişah naibi; oradaki vakıfları
ve dini kuruluşları denetleyecek ve şer'i hakim olarak
İtalya'ya karşı hukuken savunacak. Daha ilginci, din adamlarının
tayini; tıpkı Avusturya-Macaristan' ın Bosna Hersek'i
ilhakından sonra İstanbul'daki büyükelçi Marki Pallavicini
ile yaptığı gibi buradan tayin edilecek, Şeyhülislamlık'tan
yani. Ayrıca 90 bin altın alıyoruz Libya' ya karşılık, yani harp
tazminatı ödemiyoruz ve daha da ilginci kapitülasyonlar ilga
ediliyor. Antlaşmada adalar bizde kalacaktı, İtalya geçici süre
için orada kalacaktı ama geri verilmedi, harp başladı. İtalya
Birinci Harp'te başta bizimle olacaktı ama olmadı.
44