lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

İLBER ORTAYLI
elinde toparlanmış . Onların bir araya gelip bir iş çıkarması
oldukça meşakkatli ... Devlet ayrıca loncaların iflas etmesine,
o insanların sefil olmasına göz yumamıyor. Onun için
öyle vahşi bir kapitalist kalkınma götüremeyen, yani daha
çok eski zanaatçılarla bir şeyler yapmak isteyen bir anlayış
var. Bu da pek mümkün olmuyordu. Çünkü Türkiye'nin
esnafı büyük yatırımlar yapmaya kabiliyetli insanlar değil.
Nitekim 19. asır sanayileşmesi sırasında ahiliğin yürümediği
görülüyor. Bizim yapacağımız en mühim iş, büyük sanayiye
bir ahlak verebilmek. Onu verebiliyor musunuz? Nasıl
verilebilir bilmiyorum ama bunun çok önemli bir husus
olduğu su götürmez.
Dejenere olmuş bir müesseseyi düzeltme değil de yıkıp yenisini
yapma tarzında bir yol izlenmiş. Lonca teşkilatlarının
akıbeti de böyle oldu diye bir tenkit konusu var. Yani
modernize edilebilme ihtimali olabilirdi şeklinde görüşler
de mevcut.
Loncaları Osmanlı kaldırmadı. Bu kurum bir süre daha
devam ecri, ardından Cumhuriyet tarafından kaldırıldı. Mesela
biri şikayet edildiği zaman esnafın piri durumundaki
adam, "Kazmasını getirsin" diye müeyyideler koyuyordu.
Yani ahlak ve zanaatını takip ediyordu. Bu sistem l 930'larda
vardı. Ama piyasalar açıldığı için kazanç hiçbir hüküm
dinlemedi.
İç gümrükler konusu da esnafı zorluyor.
Ama bu fasıl devlet için büyük bir gelir kaynağıydı.
82