17.11.2016 Views

lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

OSMANLl'DA ÇÖKÜŞ TARTIŞMALARI<br />

Osmanlı'nın son dönemlerinde borç batağına girdiği görülüyor.<br />

Bunun nedenleri nelerdir?<br />

Toplumun müesseseleri değişiyor. En başta ordu ortadan<br />

kaldırılmış. Donanma ve orduda bir ıslahat söz konusu ...<br />

Tabii o zaman bir ordunun modernleşmesi bugünkü kadar<br />

pahalı olmasa da, ateşli silahlar bölümlerinde merkezi orduların<br />

modernleşmesi çok pahalı. Ayrıca beraberinde ıslahın<br />

sınırlarını aşan bir reform ve masraf silsilesi getiriyor. 19.<br />

yüzyılda "saf akıllı" diyebileceğimiz Ah med Cevdet Paşa, bu<br />

reformun ne olduğunu çok iyi açıklıyor: Büyük Petro'nun<br />

strelitzleri (ortadan kaldırması, Rusya'nın sırtından bir uru<br />

kazımak gibidir. Halbuki yeniçeri Devlet-i Aliyye'nin yüreğinde<br />

bir seratan, yani kanserdi; onun kazınmasıyla çok<br />

şeyin değiştirilmesi gerekiyordu. Çünkü yeniçerilik asayiş<br />

demek, maliye demek, ordunun bütün dalları demek, eğitim<br />

demek ... Yeniçeriye bağlı idari mekanizmalar var. Kadılık<br />

bile etkilenmiş ... Devlet yeniçerilik kaldırıldıktan sonra<br />

bir sürü ıslahata girişmek zorunda kaldı. Bu dahiyane ve<br />

76

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!