Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İLBER ORTAYLI<br />
yorlar. Oryantalist dünya da Osmanlı dönemi hakkmda<br />
ünlü Fransız şarkiyatçı Henri Masignon' a yakın hükümler<br />
veriyor. Tabii aksini savunanlar da var. Arap dünyası Türk<br />
hakimiyetini Balkanlar kadar yoğun biçimde hissetmedi.<br />
Daha doğrusu ikircikli bir yapı yaşadı. Mutlaka uzun bir<br />
barış ve denge dönemine girdi. Kendine özgü yapılanmaları<br />
vardı. Dört asır Arap dünyasının, kültürel yapılanmasının<br />
nasıl bir istihaleden geçtiği meçhul. .. Bu konu hakkında<br />
Ekmeleddin İhsanoğlu'nun geç devir Mısırı üzerine yazdığı<br />
gibisinden envanterlere ihtiyaç var. Çünkü hükümler çok<br />
muhtelif ve farklı. ..<br />
Bunun üzerinde durmamız gerekir; şaşılacak ölçüde Suriye,<br />
Filistin ve Mısır' ın Arap ulemasıyla imparatorluğun Anadolu<br />
ve Rumelili alimleri birbirinden uzak durmuştur. Mesela<br />
ilmiye sınıfımızın saflarında çok uzak bir dilden olmalarına<br />
rağmen Çerkes ve Abaza, Anadolulu ve Kırımlıların dışında<br />
Arnavut kökenli alimler ve Bosnalılar bulunmasına rağmen<br />
Arap uleması ayrı bir silk teşkil etmiş ve kendi ülkelerindeki<br />
tedris hizmetlerini bunlar yerine getirmiştir. Muhtemelen<br />
Arapça bilgisi, Arap edebiyatına aşinalık, Araplar açısından da<br />
Türk dilini kavrama meselesi önemli bir gerilim noktasıydı.<br />
Şurasını belirtmek gerekir ki Ahmed Haşim -ki Bağdadı ve<br />
Arap'tır- ve gene Bağdatlı Süleyman Fehmi gibi bilgin ve<br />
münevverler pek nadirdir. Bunlar Türk dili çevresine çok<br />
iyi uyum sağlamış, hatta üstat derecesine ulaşmıştır. Orduda<br />
Türkçeyi anadili olarak kullanmak fevkalade önemlidir.<br />
Bu klasik devirdeki devşirmeler için böyle olduğu gibi 19.<br />
asırda orduda da ana unsurun Türkçe konuşanlar olmasına<br />
dikkat edilirdi. Bürokraside Araplarla kaynaşma bilhassa il.<br />
180
Change language