You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
iLBER ORTAYLI<br />
Tarihçilikte de zaten tarih bilmesi gereken bir insanda<br />
böyle "ben okudum bildim havası" olmamalıdır. Devamlı<br />
okuyup tetkik etmelisin. Çünkü devamlı görüşlerin değişir,<br />
bazı sert hükümlerde yumuşamalar olur, bazı şeylerde de ters<br />
hükümler vermeye başlarsınız. İttihat Terakki'yi sevmezken,<br />
adamları sevmeye başlayabilirsiniz. Veya aksine İttihatçıları<br />
çok sevmen öğretilmiştir, zamanla 'işe yaramaz' diye düşünmeye<br />
başlarsın.<br />
Osmanlı tarihi dediğiniz zaman da nasıl bakılır? Bol bol<br />
okumak gerekir. Her devri okunmalıdır. Tarihçinin ihtisası<br />
olmaz. "Ben 20. yüzyılı, 19. yüzyılı çalışıyorum" demekle<br />
zaman olarak da olmaz, mekan olarak da olmaz. "Biz Osmanlı<br />
tarihçisiyiz, bize ne Fransa'dan, Fransa ile ilgili hiçbir şey<br />
bilmesek olur" demekle olmaz. Eski Yunan ve Roma tarihini<br />
bilmemek de fayda etmez. Onun içindir ki günümüzde Türk<br />
tarihi çok izole ve kolayına kaçan bir şekilde yorumlanarak<br />
yapılıyorsa, bunda tembelliğin bir payı var.<br />
Tarih okumayan ve bilmeyen adam kendine göre bir çevre<br />
çiziyor. Mesela kolaylıkla "Osmanlı'nın bizimle ne alakası<br />
var?" der, ama bunu nasıl söyleyebilir! Bu çok vahim, demek<br />
ki kendisinde tarihi disiplin yoktur. Tarihteki devamlılık<br />
olayını gözlemeye, anlamaya, ona anlam vermeye niyetli<br />
değildir. İşte bu sebeple abes bir sloganı tekrarlayıp durabilir.<br />
Osmanlı kendisini nasıl tanımlardı?<br />
Onun da görüşleri çok muhtelif ... Osmanlı kendini Müslüman<br />
ve Türk olarak görür. Ama Türk olmayan, Müslüman<br />
olmayan Osmanlı da vardır. Bir Ermeni tüccarı Osmanlı'yı<br />
nihayet bir imparatorluğun ananesi içinde güvenceli, düzgün,<br />
asayişin ve ilerlemenin mümkün olduğu bir toplum olarak<br />
94
Change language