lber Ortaylı - Yakın Tarihin Gerçekleri

YAKI N TA Rİ HİN GERÇEKLERİ
de birbiriyle bağlantısı yok. Bütün bu noktaların üzerinde
durulması gerekir.
Bunun getirdiği çok ağır sonuçlar var mı
Var tabii. Borç çok ağır bir edim ve yükümlülüktür.
Ödemesi zordur. Hele hele bir de bunu ödeyecek mekanizmalarınız
yeterince gelişmemişse. Osmanlı'nın aldığı borçlar
çok yüksek meblağlar olmasa da krizden dolayı yüksek
ödemeler yapmak zorunda kalmıştır. O borçlar Cumhuriyet
döneminde de ödenmeye devam etti. Hatta Güneş Taner,
"Ödemeyi en son ben imzaladım" demişti. Buna bakılırsa
o zaman ödemeler yüz seneyi geçiyor.
Osmanlı'nın ciddi borçlar aldığı dönemde bir yandan sarayların
inşa edildiği de görülüyor. Bunlar zor zamanda
yapıldığı için birtakım tenkitlere de sebep oluyor .. Yani devlet
mekanizmasında bir çürümüşlük vardı diyebilir miyiz?
Hayır, aslında o saray hikayesi o kadar da mühim değil.
Bu konuya tam vakıf olmadan, bazı detayları bilmeden konuşuyorlar.
Şimdi 19. asırTopkapı Sarayı'nda yaşanmaz. Yani
o çağlarda devletin evinin To pkapı Sarayı olması mümkün
değil. O başka bir devrin kendine has, mütevazı estetiğidir.
Hatta To pkapı'da çok hoş parçalar, bölümler var. Ama 19.
asır devletinin evi To pkapı Sarayı olamaz. Onun için yapılan
saraylar da aslında mütevazı binalar ... Çarların yazlık sarayı
gibi olduğu söylenebilecek saraylar . . . Bu sebeple devletin
maliyesi sarayla batmış demek pek doğru değildir. Fakat
şurası da bir gerçek ki devletin toparlanması da çok zor.
Mesela zanaatkarlar ve zanaatlar; nitekim ayrı grupların
81